Македонските граѓани успеале да тргнат пари на страна и за време на најголемата пандемија и економска криза која ја памети светот. Вкупните заштеди во банките на крајот на 2020 достигнаа 7 милијарди евра. Од нив 4 милијарди 637 милиони евра се заштеди на граѓаните, останатото е на компаниите. Или лани, граѓаните успеале да стават дополнителни 205 милиони евра на штедна книшка во банка – покажува статистиката на Народната банка.
А само една година претходно, во декември 2019 година на штедните книшки на граѓаните имало 4 милијарди 432 милиони евра или 205 милиони евра помалку.
„Вкупните депозити, во декември, се зголемија за 3,0% на месечна основа, под влијание на растот на депозитите кај двата сектора, со малку поголемо учество на корпоративниот сектор. Споредено на годишно ниво, вкупните депозити се повисоки за 5,9%, при раст на депозитите кај двата сектора, којшто е поизразен кај секторот „домаќинства“. Во декември, вкупните депозити на домаќинствата, пораснаа за 2,3% во споредба со претходниот месец. На годишна основа, депозитниот раст изнесува 4,6% и целосно се должи на повисоките депозитни пари и краткорочни депозити во странска валута, при забележан пад кај останатите компоненти“, соопшти Народната банка.
За време на кризата штеделе и компаниите – кај нив имало плус 183 милиони евра во однос на 2019.
„Во декември, кај вкупните депозити на корпоративниот сектор е забележан раст на месечна основа од 5,8%. Нагорната промена во најголем дел произлегува од зголемувањето на депозитните пари, при помал раст и кај краткорочните и долгорочните депозити во странска валута и остварен пад кај краткорочните и долгорочните депозити во денари. На годишно ниво, депозитите се повисоки за 10,1%, како резултат на растот на депозитните пари и депозитите во странска валута (краткорочни и долгорочни), при забележан пад кај краткорочните и долгорочните депозити во денари“, соопшти Народната банка.
И за експертите феноменот на зголемено штедење, но и на задолжување за време на криза е чуден. Го објаснуваат со тоа зголемениот расположлив доход на населението во 2020 година во однос на претходната.
„Растот на депозитите и на кредитите во време на Ковид-19 на прв поглед е чуден, меѓутоа се должи на тоа што доходот кај населението во време на пандемијата сепак порасна. Според проценките, расположливиот доход во 2020 споредено со 2019 пораснал за околу 10%, што во голем дел се должи на мерките за задржување на работните места и еднократната парична помош дадена во два наврата. Само преку овие две мерки, во 2020 се вбризгаа околу 180 милиони евра. Второ, во сектори во кои што вообичаено е вработено подоходовното население, кризата имаше сосем мал или никаков импакт. Според тоа, поголемиот расположлив доход придонел депозитите да растат. На страната на компаниите, претпоставувам дека се зголеми т.н. претпазливо штедење, поради огромната неизвесност, а во текот на кризата компаниите имаа можност да ја одложат отплатата на кредитите, потоа можност за да добијат поволни кредити од МБПР, што сето придонело за пораст на депозитите и на фирмите“, изјави за „Денар“ професорот Марјан Петрески.
Податоците на Народната банка покажуваат и дека за време на пандемијата граѓаните се повеќе и се задолжувале. Вкупните кредити достигнаа 5,8 милијарди евра, од кои 3 милијарди евра се кредити на домаќинствата. Тие во однос на 2019 година, пораснеле за 224 милиони евра. Граѓаните најмногу пари должат за потрошувачки и станбени кредити.
„Анализирано според намената на кредитите одобрени на физичките лица, кај најзастапените категории – потрошувачките и станбените кредити, забележан е месечен раст од 0,5% и 1,9%, соодветно, како и годишен раст од 6,9% и 13,6%, соодветно. Автомобилските кредити остварија месечен и годишен пад од 2,6% и 10,9%, соодветно, додека кредитите одобрени на кредитни картички се пониски за 1,6% и 6,1%, на месечно и годишно ниво, соодветно. Во декември, негативните салда на тековните сметки бележат месечно и годишно намалување од 9,9% и 5,0%, соодветно. Кредитите одобрени врз други основи, овој месец, се повисоки за 0,3% во споредба со претходниот месец, додека на годишна основа се намалени за 6,0%“, соопшти Народната банка.
Според професорот Петрески во поглед на кредитирањето, самото зголемување на расположливиот доход на населението овозможило побарувачката за кредити да не се намали.
„Паралелно, продолжи падот на каматните стапки, односно трендот којшто беше присутен претходно, само беше дополнително поддржан од понатамошно олабавената монетарна политика во време на кризата. Истата причина детерминирала и мал раст кај фирмите, иако тој е значајно помал и таму е јасна воздржаноста на фирмите да се задолжуваат за позначајни потфати во време на криза и веројатно значаен дел од нив, особено помалите претпријатија се задолжувале за одржување на тековната ликвидност“, изјави професорот Петрески за „Денар“.
С.А
