Превртувањето на трговската политика на САД оваа година е голем удар не само за Америка, туку и за светот. Најновите проекции од Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), Светската банка и Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) ги истакнуваат глобалните импликации – ефекти што дебатата во Вашингтон има тенденција да ги игнорира, пишува „Bloomberg“.
Според овие проценки, трговските шокови и продлабочената политичка неизвесност можеби ја доведоа глобалната економија до пресвртница. Успехот од последните децении во борбата против сиромаштијата и зголемувањето на животниот стандард е во опасност.
Врз основа на царините што се во сила во времето на прогнозите, Светската банка очекува глобалниот раст да забави за околу еден процентен поен заедно во 2025-та и 2026-та година – со просечен годишен економски раст помал од 2,5%, што е далеку под историските норми.
ММФ и ОЕЦД во голема мера се согласуваат не само за бројките, туку и за тоа што ги движи: тие ја нагласуваат улогата на повисоките трговски бариери и зголемената неизвесност.
Нова проценка на „Bloomberg Economics“ вели дека доколку царините додадени оваа година се одржат, 1 трилион долари ќе бидат избришани од глобалната економија до 2030-та година.
Раното влијание е најсилно врз Соединетите Американски Држави и другите напредни економии. Намалената побарувачка и ограничувањата за инвестиции, вклучително и пониските нивоа на странски директни инвестиции, помагаат штетата да се прошири, не само во економиите во развој.
Секако, во сегашните околности, сите такви прогнози се прелиминарни. Но, ризиците сè уште укажуваат на тренд на намалување на економијата. Зголемувањето на просечната „ефективна“ американска царина од 2,3% во 2024 година на околу 15% (засега) е доволно зачудувачки: тоа се највисоките вакви царини за околу еден век. Самото тоа би ја попречило трговијата, би ги нарушило синџирите на снабдување и би довело во прашање низа инвестиции.
Исто така, се заканува да ја забрза инфлацијата, што би можело да ги вознемири финансиските пазари – и не само во САД. Притисокот врз Федералните резерви да ги намалат каматните стапки и прашањето кој би можел да го наследи Џером Пауел како гувернер кога ќе заврши неговиот сегашен мандат следниот мај, ја зголемуваат опасноста.
Но, просечната царина од 15% можеби не е плафон. Белата куќа смета дека царините од 50% за челик и алуминиум се сосема разумни. А континуираните сигнали од Вашингтон сугерираат дека американската влада ја прифаќа „стратешката неизвесност“ како нова алатка за преговори. Идејата е земјите претходно познати како трговски партнери да се држат во незнаење, правејќи ги поподложни на заплашување. Резултатот е дека сите договори се реверзибилни, што значи дека се бескорисни за цели на планирање. Ако резултатите не ги исполнат целите на Вашингтон – како што сигурно ќе се случат – очекувајте повисоки бариери. Или не. Никој не знае.
Во меѓувреме, очекувајте другите земји да возвратат со нови ограничувања, додека се обидуваат да ја намалат својата зависност од американските производители и потрошувачи. Зголемената неизвесност ќе ги оптовари инвестициите, моторот на економскиот раст. Зголемувањето на глобалните приходи – сега притиснати од демографскиот стрес, растечкиот јавен долг, растечките долгорочни каматни стапки и геополитичката нестабилност – ќе запре. А напредокот во борбата против глобалната сиромаштија ќе се забави.
Иако Соединетите Американски Држави се повредуваат себеси со овие политики, треба да ја земат предвид и болката што му ја предизвикуваат на остатокот од светот.
