Колку пати сте слушнале – „купи македонско, поддржи го домашното“?
Звучи убаво, скоро како химна за локален патриотизам. Но таа песна добива сосема друг ритам кога ќе ја видите цената на рафтот: истиот тој македонски ајвар или сирење понекогаш е поскап тука во Скопје, отколку на рафтовите во Виена или во Белград. Па како да не се запрашаш – нешто тука страшно не штима.
Ако ги прашате економистите кои со години се занимаваат со економски структури, тие ќе ви кажат дека првиот проблем лежи во нашите малопродажни синџири.
„Имаме пазар во кој неколку големи играчи го диктираат темпото. Тие ставаат маржи за храна и по 40 отсто. А кога се извезува? Сосема друг филм – стоката оди во голем обем, без тие дополнителни трошоци за реклами по маркети, транспорти до секое маало или чување по магацини“, објаснуваат експертите.
Во еден прехранбен капацитет во Велешко, директорот Бојан вели:
„Да ти кажам право, полесно ни е да извеземе палета во Германија отколку да ја пласираме во маркет на 10 километри од фабриката. Таму работата е проста – има договор, цена, се товари и заминува. Овде… ах, промоции, посебни амбалажи, логистика, сто бирократии. Сè тоа качува цена“.
А не е само тоа. Нашите фабрики некогаш плаќаат повисоки давачки за струја, складирање, па дури и за транспорт дома отколку кога извезуваат надвор.
„Имаме парадоксални политики – државата дава субвенции за извоз, ама не и за да ги намали цените дома. Со тоа ги туркаме производителите да продаваат надвор, а ние овде плаќаме повеќе за сопствената роба“, коментираат економистите.
Граѓаните одамна ја забележале оваа криво скроена сметка.
„Замисли, во Виена купив македонски ајвар за три евра, а тука ми бараат пет. Ми дојде да се преселам во Австрија само за да ми биде поевтино да јадам домашно“, се шегува Даниела Милевска од Скопје.
Што можеме? Решенијата не се едноставни, ама барем да почнеме со намалување на маржите, некоја транспарентност во трошоците, а и да се стимулира продажбата за дома, а не само за надвор.
Сè додека македонскиот маркет остане „најлуксузната“ адреса за македонска стока, слоганите за поддршка на локалното ќе звучат како тапи барабани на празна улица.
Б.З.М.
