Во последните години, кортизолот сè повеќе се споменува како причина за низа проблеми, од замор и несоница до акумулација на телесни масти. Иако често му се дава негативна конотација, тој е суштински хормон кој игра важна улога во функционирањето на телото.
„Кортизолот го регулира одговорот на телото на стрес, нивото на шеќер во крвта, метаболизмот, воспалителните процеси, па дури и циклусот спиење-будење“, вели д-р Ерика Армстронг за „Eating Well“.
Што е кортизол и зошто е важен?
Кортизолот е хормон што го лачат надбубрежните жлезди, а неговите нивоа природно варираат во текот на денот – највисоко е околу 30 минути по будењето, а најниско навечер. Во стресни ситуации, нивото на кортизол нагло се зголемува за да може телото брзо да реагира – го забрзува срцевиот ритам, го зголемува шеќерот во крвта и го подготвува телото за акција.
Проблемот се јавува кога кортизолот е постојано покачен, без никаква реална физичка опасност. Долгорочните покачени нивоа на кортизол можат да го нарушат здравјето. Според „Eating Well“, тоа го зголемува ризикот од срцеви заболувања, мозочен удар, дијабетес тип 2 и други воспалителни состојби.
Според д-р Армстронг, единствениот начин со сигурност да знаете дали имате висок кортизол е да се тестирате кај вашиот лекар. Но, постојат симптоми кои можат да бидат предупредувачки знаци.
Проблеми со спиењето
Ако имате проблеми со заспивањето или будењето во текот на ноќта, кортизолот може да биде причина.
„Кортизолот треба да биде низок ноќе, но стресот или нискиот шеќер во крвта може да предизвикаат тој да се зголеми и да ве разбуди“, објаснува Армстронг.
Истражувањата покажуваат дека повисоките нивоа на кортизол пред спиење го влошуваат квалитетот на спиењето, додава „Eating Well“.
Акумулација на маснотии на стомакот
Ако добивате на тежина во стомакот без да ја менувате исхраната или вежбањето, можно е причината да е хормонална.
„Кортизолот го промовира складирањето на маснотии во стомакот како заштитен механизам“, додава докторот.
Чувство на замор и раздразливост
Кога нивоата на кортизол се високи, може да се чувствувате ментално напнати иако сте физички исцрпени. Докторот истакнува дека „кортизолот може да нè држи будни, но и исцрпени“. На долг рок, покачениот кортизол може да ги наруши когнитивните функции како што се меморијата и концентрацијата.
Како природно да се намали кортизолот и воспалението?
Намалувањето на кортизолот помага во контролата на воспалителните процеси во телото и го намалува ризикот од хронични заболувања. Еве неколку научно поткрепени совети:
– Антивоспалителна диета: Јадете храна богата со омега-3 масни киселини, разновидно овошје и зеленчук и растителни влакна.
– Стабилизирајте го шеќерот во крвта: Редовните оброци со протеини, масти и растителни влакна можат да спречат скокови на кортизол.
– Управување со стресот: Медитацијата, внимателноста и редовниот одмор помагаат во намалувањето на стресот и кортизолот.
– Дајте приоритет на спиењето: Одржувајте редовен распоред за спиење и ритуали пред спиење.
– Здравје на цревата: Здравата цревна микробиота го регулира имунитетот и го намалува воспалението.
