Секој трет млад човек во Македонија размислува за заминување во странство – ова не е само статистика, туку реалност која веќе подолго време ги тишти младите генерации.
Во време кога економската неизвесност, ниските плати и недостатокот на перспективи стануваат секојдневие, се поставува прашањето: зошто младите се чувствуваат како странските земји да им се единствената шанса?
Плата или преживување?
Сашо Стојковски, 27-годишен програмер од Скопје, вели дека одлуката да се пресели во Германија не била лесна, но немал алтернатива:
„Работев за 500 евра плата, а знаев дека истата работа таму вреди пет пати повеќе. Се обидов да останам, да градиме тука, но на крајот – киријата, сметките и храната ми беа премногу. Немав избор“, раскажува Стојковски.
Платите се едни од главните фактори кои ги тераат младите да се иселат.
Според официјалните податоци, просечната плата во Македонија се движи околу 650 евра, додека трошоците за живот постојано растат.
Многумина се чувствуваат како нивниот труд не се вреднува доволно, а амбициите да обезбедат достоинствен живот за себе и своите семејства ги водат кон странство.
Недостаток на можности за кариерен раст
Покрај платите, тука е и проблемот со недостаток на квалитетни работни места и можности за напредок.
Младите професионалци, особено оние од областа на технологијата, медицината и инженерството, сметаат дека домашниот пазар не нуди услови за кариерен развој.
„Во Македонија, млад лекар треба да помине години чекајќи специјализација, а платите се симболични“, вели Иванка Петровска, медицинска сестра која неодамна се преселила во Шведска. „Таму, веднаш ми понудија специјализација и значително подобри услови. Колку и да сакам да останам дома, не можев да ја пропуштам таа шанса“.
Последици врз економијата
Заминувањето на младите луѓе има долгорочни последици врз економијата. Македонија губи квалификувана работна сила, а со тоа и потенцијал за иновации и економски раст.
Работодавците веќе се соочуваат со недостиг од стручен кадар, што дополнително го забавува развојот.
Економистите велат: „Кога младите заминуваат, земјата не губи само работници, туку и идни лидери, инженери и лекари. Потребни се сериозни реформи за да се задржат младите овде – подобри плати, поволни услови за млади претприемачи и политики кои ќе ја стимулираат продуктивноста“.
Што е решението?
И покрај црната слика, има и светли примери. Некои компании веќе нудат подобри услови за младите, додека државата се обидува со програми за поврат на дијаспората. Но, овие мерки сè уште се во зачеток.
„Верувам дека Македонија има потенцијал, но треба храбро да се делува. Ако државата вложи во младите, тие ќе го вложат своето знаење тука“, заклучува Марко, сопственик на мала ИТ-компанија во Битола.
Во меѓувреме, додека се чекаат системски промени, авионските билети кон Германија, Шведска и Канада остануваат најбрзото „решение“ за многу млади.
Се поставува прашањето: ќе успее ли Македонија да ја врати изгубената генерација?
Б.З.М.
