Во поголемиот дел од развиениот свет, растот на бруто домашниот производ (БДП) е побавен во последните 15 години отколку во 1990-тите. Од 1992-ра до 2007-ма година, американската економија растеше во реални услови (приспособена за инфлација) во просек за 3,2 проценти годишно. Од 2008-ма до 2023-та година порасна за само 1,8 отсто. Една важна причина зошто растот е побавен е тоа што растот на продуктивноста е побавен. Некои економисти ја нарекуваат оваа ера „секуларна стагнација“, пишува „Telegraph“.
Продуктивноста на трудот може да се зголеми на многу начини. На пример, ако има повеќе инвестиции во капитална опрема, овие дополнителни машини можат да ја направат трудот попродуктивна дури и ако нема фундаментално подобрување во ефикасноста со која се користи трудот или капиталот. Но, постои општ концепт за продуктивност, кој ја покрива севкупната ефикасност на употребата на производните фактори и го одразува напредокот во технологијата, што економистите го нарекуваат „вкупна продуктивност на фактори“ или „TFP“.
„TFP“ значително забави од 1990-тите и во почетокот до средината на следната деценија. И додека во 15-те години до 2006-та година, „TFP“ растеше во просек за 1,0 отсто годишно, во текот на изминатите 15 години годишната стапка на раст беше само 0,5 отсто.
Постојат многу теории за тоа зошто точно се случува ова. Можно е квантитативното олеснување и високите владини трошења да значеа дека на фирмите кои инаку би пропаднале, отворајќи пат за понови, технолошки понапредни алтернативни фирми, наместо тоа, им се помагало да опстанат. Економистите ова го нарекуваат хипотеза за „фирма зомби“.
Друга идеја е дека технолошкиот напредок веќе максимално ги искористи клучните иновации на претходните генерации и дека просторот за понатамошни подобрувања е поограничен. Ова е хипотезата за „ниско висечко овошје“.
Која хипотеза и да ја претпочитате, веројатно се ближиме до крајот на ерата на секуларна стагнација. Каматните стапки се вратија на понормални нивоа во последниве години, ставајќи поголем притисок врз фирмите да иновираат за да можат да создадат доволно висока додадена вредност за да ги сервисираат своите долгови. Во меѓувреме, бран на нови технологии се појавува во економијата, со потенцијално големи импликации за растот.
Многу од овие решенија се технологии кои постојат подолго време, но на некој начин сè уште не се широко распространети (како видео-конференциите и далечинското работење постојат многу години, но одеднаш станаа многу почести поради Ковид). Вакцините против рак, вештачката интелигенција (АИ), автомобилите без возач, месото одгледано во лабораторија и зелената технологија не се баш нови концепти. Но, дали поради зголемувањето на каматните стапки или самото напредување на времето „зомбите“ што им застанаа на патот сега пропаѓаат, или затоа што клучните важни иновации во овие области конечно се постигнати, како што се чини дека многумина конечно се на врв на широко распространето прифаќање.
Ситуацијата со вештачка интелигенција може да ни даде одреден увид во тоа како овие нови технологии можат да ја променат играта во однос на растот. Една неодамнешна студија на „PWC“ покажа дека растот на продуктивноста во секторите поизложени на пенетрација на вештачката интелигенција е речиси пет пати побрз отколку во секторите помалку изложени на технологијата.
Перформансите на оваа скала би можеле да значат дека следниот бран на технолошка примена во економијата би можел да направи повеќе отколку да ја врати американската економија на нивоата на годишен раст од 1% за „TFP“ што беа постигнати во 1990-тите и почетокот до средината на 2000-тите. Можеби ќе успее да го достигне, така што во рок од петнаесет години растот на „TFP“ од претходните 30 години ќе се врати на оние нивоа од 1 процент годишно.
Ако „TFP“ расте за 1 процент годишно отсега па натаму, тоа би значело дека економијата на САД би била околу 5 проценти поголема отколку што инаку би била во рок од една деценија. „TFP“ го достигне изгубениот раст од „Големата рецесија“ може да значи дека економијата на САД ќе биде речиси 10 проценти поголема.
Ова би имало многу последици. Период на побрз раст на „TFP“ и БДП-то би значело повеќе вработувања и просперитет за граѓаните на САД, без оглед на тоа кој ќе победи на претседателството следниот ноември. Тоа би значело и повеќе даночни приходи, создавајќи можност за намалување на долгот на САД, намалување на даноците или зголемување на трошоците во области како што е одбраната. Исто така, може да ги поништи идеите за економскиот пад на САД и нивната неизбежна замена како глобален економски хегемон од Кина.
Опасно е да се одреди точниот момент кога новите технологии конечно ќе се реализираат. Многу аналитичари дискутираа за тоа како спектарот на мобилни телефони 3G ќе го промени користењето на интернетот од страна на луѓето и нивната потрошувачка на видео содржина во доцните 1990-ти и раните 2000-ти. До 2003/04 година, имаше контра-аргумент дека улогата на 3G е претерано, дека компаниите направиле преголеми облози на аукциите на 3G спектарот и дека ништо нема да се случи во наредните децении. Тогаш првиот „iPhone“ се појави во светот во 2007-ма година, и за една или две години паметни телефони беа насекаде.
Слично на тоа, новите технологии не се секогаш лесни за имплементација од прв пат, или процесот е целосно безболен. Може да има губење на работни места и рецесии бидејќи економиите се прилагодуваат на нив. Но, на среден рок, новите технологии кои сега се на работ на воведување имаат потенцијал да променат сè и во многу случаи ги прават нашите сегашни политичко-економски дебати речиси ирелевантни.
