По повеќе од една година драстично зголемување на каматните стапки, прогнозите се различни. Ова во голема мера се должи на фактот што не се сменија само каматните стапки.
Војната во Украина предизвика големо зголемување на цените на енергенсите во Европа, што САД во голема мера беа поштедени. Од друга страна, во двете економии, побарувачката за стоки падна, додека побарувачката за услуги се зголеми, што претставува пресврт на трендот по нарушувањата предизвикани од пандемијата. Сепак, американската економија продолжи да ги чувствува позитивните ефекти од дарежливата поддршка преку јавната потрошувачка за време и по пандемијата. Сè на сè, ова доведе до слаба економска активност во еврозоната, додека негативните последици за растот на БДП во САД се досега помали. Кога станува збор за инфлацијата, со исклучок на енергијата и храната (базична инфлација), има знаци на забавување и во двете економии, кои се повидливи во САД отколку во еврозоната, пишува SEEbiz.
Ова би требало да значи дека референтните каматни стапки ниту во САД ниту во еврозоната нема дополнително да се зголемат, или дека растот би можел да биде минимален. Сепак, стабилизирањето на референтните стапки не значи стабилизирање на економските показатели. Се очекува натамошен пад на инфлацијата. Но, и покрај фактот што многу фактори на инфлација е тешко да се проценат, тие претставуваат дури и поедноставен дел од прогнозата. Големата непозната лежи во економијата, бидејќи ефектите од наглото зголемување на каматните стапки не се целосно реализирани ниту во еврозоната ниту во САД. Затоа, економскиот раст е голем извор на несигурност и, според аналитичарите на Ерсте Груп, има најголем потенцијал да изненади и со тоа да доведе до промени на пазарите. И покрај ова, се очекува централните банки да ги задржат своите клучни каматни стапки непроменети до следното лето.
ЕЦБ – Кога ќе падне инфлацијата?
По состанокот во јули, Управниот совет на ЕЦБ го остави целосно отворено прашањето за понатамошни активности. Сепак, експертите на Ерсте очекуваат каматните стапки да останат непроменети бидејќи има знаци за намалување на основните ценовни притисоци.
Репер за прогнозата за инфлацијата се проекциите на економистите на ЕЦБ, кои се подготвуваат на квартална основа. Не се очекуваат поголеми промени. Ова значи дека патот на инфлацијата, кој Управниот совет на ЕЦБ го опишува како „премногу висок предолго“ неколку месеци, останува главно непроменет. Оваа траекторија подразбира пад на стапката на инфлација. Сепак, како и со секоја проекција, постојат голем број на ризици. Клучни фактори за гувернерот на Одборот се движењето на платите и профитните маржи на компаниите. За проекциите на инфлацијата, се смета дека е клучно растот на платите да биде околу 5% на годишно ниво и овие зголемувања на платите најмногу да се апсорбираат од компаниите. Има простор за ова бидејќи компаниите успеаја значително да ги зголемат своите маржи во текот на 2021 и 2022 година.
Клучниот индикатор за ЕЦБ (приходи/вработени) за вториот квартал сè уште не е објавен. Сепак, месечниот Indeed Wage Tracker, кој има висока корелација, покажува стабилни стапки на раст на платите околу нивото што ЕЦБ го вклучи во претпоставките. Она што ќе биде важно за Управниот одбор е дали профитните маржи ќе се намалат. Ова навистина би било показател дека компаниите барем делумно ги апсорбираат повисоките заработки и не ги пренесуваат во форма на поскапувања. Доколку се оствари оваа претпоставка, нема да се остварат два значајни нагорни ризици, што исто така оди во прилог на задржување на каматните стапки на непроменето ниво.
Преносната моќ на монетарната политика е уште еден доверлив критериум и во тоа нема сомнеж. Последното истражување на ЕЦБ за кредитната активност на банките, кое се спроведува квартално, покажува натамошно слабеење на побарувачката за кредити и на страната на домаќинствата и на деловната страна. Покрај тоа, банките станаа порестриктивни во одобрувањето заеми. Ефектот врз економијата допрва ќе се види.
Дали ќе има конечно зголемување на каматните стапки во септември треба да биде од второстепено значење за пазарот на обврзници во еврозоната во целина. Фокусот на пазарот ќе биде многу повеќе на тоа кога ќе се случи првото намалување на стапката. Според аналитичарите на Ерсте, нема да има индикации од Европската централна банка дека тоа ќе се случи во догледна иднина. Инфлацискиот притисок треба да се намали, но во исто време не треба да биде доволно силен за да доведе до промена на курсот на дејствување на ЕЦБ. Затоа, пораката на Управниот совет на претстојните состаноци ќе биде дека се е можно освен намалување на каматите. Првото намалување на стапката не се очекува пред летото 2024 година.
Федерални резерви на САД – Колку долго ќе трае економијата?
Како и ЕЦБ, централната банка на САД, исто така, ги остави отворени своите опции во врска со нејзиниот иден курс на дејствување во јули. Во краткото соопштение за медиумите се наведува дека од севкупниот преглед на дотогаш објавените податоци ќе се утврди дали референтните каматни стапки дополнително ќе се зголемат во септември.
Сепак, не се очекуваат дополнителни зголемувања на стапките од неколку причини. Најважниот аргумент е намалувањето на ценовните притисоци надвор од енергијата и храната (базична инфлација). Во меѓувреме, податоците за два месеци покажаа значително помали стапки на раст. Втората вредност беше објавена по последниот состанок на ФОМЦ, телото задолжено за утврдување на каматните стапки во Федералните резерви на САД. Во таа смисла, треба да се толкува изјавата во записникот од состанокот дека мнозинството од присутните согледуваат значителни ризици инфлацијата да го надмине проектираното ниво, што може да доведе до потреба од натамошно заострување на монетарната политика.
Пред состанокот на ФОМЦ во септември ќе бидат објавени податоци за инфлацијата за август, но според аналитичарите на Ерсте, за да надвладеат аргументите во насока на зголемување на каматните стапки, ќе треба да се случи нешто неочекувано во смисла на голем пораст. За периодот по септември продолжувањето на споменатите движења во однос на инфлацијата треба да биде доволно за каматните стапки да останат непроменети, што е и претпоставката на експертите на Ерсте. Сепак, додека не се забележи слабеење на економската активност, пазарот ќе остане неизвесен за достигнување на највисокото ниво на референтни стапки, што би било проследено со пад. Дури тогаш значително би се зголемила веројатноста дека слабеењето на инфлацијата и на пазарот на трудот е потрајно и дека каматните стапки на тој начин ќе ја достигнат својата највисока точка. Брзината на „заладувањето“ на економијата ќе биде одлучувачки фактор за првото намалување на каматните стапки, кое во моментов се очекува во јуни 2024 година. Досега, американската економија покажа извонредна отпорност во тешко опкружување, а во 2023 година, БДП на Соединетите држави се очекува да расте со речиси иста стапка како и во 2022 година.
