Од почетокот на војната што Русија ја започна во Украина, Западот воведе бројни санкции, вклучително и ограничувања на енергетските ресурси – нафта и јаглен. Сепак, постои една област која останува надвор од санкциите, нуклеарното гориво. „Bloomberg“ анализира зошто ограничувањата во оваа област остануваат невозможни во оваа фаза.
Нуклеарните централи работат на гориво од ураниум извлечен од руда, на кој, сепак, му е потребна понатамошна обработка за производство на склопови на гориво. Истовремено, збогатениот ураниум може да се користи и за воени цели, така што технологијата што се користи за негово производство е најстрого чуваната индустриска тајна во светот, истакнува агенцијата.
Постојат неколку компании кои збогатуваат ураниум за производство на нуклеарно гориво. Меѓу нив, доминантен е рускиот „Росатом“, а потоа следува „ Urenco “ со седиште во Велика Британија, кинеската „CNNC“ и француската „Oranco“.
Но, за разлика од повеќето западни компании, руската корпорација го одржува целосниот циклус на производство на нуклеарно гориво, од ископување руда до збогатување и производство и испорака на нуклеарни боеви глави. Во Европа, на пример, тие главно користат веќе обработена руда за производство на нуклеарно гориво за нивните погони.
Со поддршка на државата, „Росатом“ ја преживеа несреќата во нуклеарната централа Фукушима, што доведе до финансиски проблеми во „Areva“ и „Westinghouse“. Русите финансираа нуклеарни проекти ширум светот, вклучително и во Кина и Индија. Така, „Росатом“ во моментов гради 33 нови реактори и има обврски да снабдува гориво за нив во наредните години, и повеќе не се потпира само на договори за снабдување со нуклеарно гориво за старите единици во Источна Европа.
Повеќето поранешни сателити на СССР, преземаат чекори за намалување на зависноста од руските набавки. Во повеќето случаи, дури и во однос на Украина, сепак, целосно алтернативни залихи ќе бидат можни не порано од крајот на оваа деценија, проценува „Bloomberg“. Покрај тоа, во моментов никој не нуди алтернативно гориво за малите единици на советската технологија – „VVER 440“, кои сè уште работат во Унгарија и Словачка.
Но, дури и ако Источна Европа се откаже од купувањето нуклеарни боеви глави, Русија сепак ќе обезбеди околу 30 отсто од збогатениот ураниум потребен за производство на гориво за нуклеарните централи. Податоците на американската влада покажуваат дека во 2022-ра година, околу 25% од увозот на збогатен ураниум ќе доаѓа од Русија.
Најголема е зависноста од рускиот ураниум во производството на гориво за малите модуларни реактори, кои се сметаат за иднината на нуклеарната енергија. САД се целосно зависни од Русија за снабдување со ниско збогатен ураниум (HALEU).
Пролетта, Западот почна да ги здружува силите против Русија – беа потпишани различни договори во различна конфигурација меѓу земјите кои имаат искуство во производството на нуклеарно гориво – САД, Канада, Франција, Велика Британија, Јапонија. Европските производители „Urenco“ и „Orano“ исто така се согласија да го зголемат капацитетот за збогатување ураниум, но за тоа ќе бидат потребни најмалку пет години.
Од почетокот на војната во Украина, „Росатом“ го зголеми извозот на нуклеарно гориво. Ова на кој било начин не е поврзано со непријателствата, туку со изградбата на нови реактори со помош на руска технологија. Пред извесно време, компанијата беше категорична дека ниту една компанија не може да го оспори нивното лидерство во снабдувањето. Сепак, тие коментираат дека се свесни за ризиците и ќе ги заштитат своите интереси нудејќи им на страните најдобри решенија.
Потсетуваме, „Росатом“ еднаш во Чешка успеа да се избори со конкуренцијата од САД. Во периодот 2000 – 2010 година, американската „Westinghouse“ испорачуваше гориво на нуклеарната централа „Темелин“ АЕЦ, но потоа Прага повторно се префрли на горивото произведено од подружницата на „Росатом“ – „ТВЕЛ“.
