Многу влади ширум светот управуваат со своите јавни финансии како расипнички тинејџер со неговата прва кредитна картичка – редовно зголемувајќи ја својата граница без многу внимание на зголемениот куп долгови.
За разлика од тинејџерите, државите немаат „банка“ на мама и тато за да ги спасат. Наместо тоа, тие се дисциплинирани од финансиските пазари, а централните банки не можат да продолжат да го купуваат својот долг на неодредено време без да ја поттикнат инфлацијата. Навистина, како што се зголемија каматните стапки и барањата за трошење, владите ширум светот повеќе не можат да ги игнорираат нивните високи нивоа на долг.
Иако инфлацијата и економското закрепнување од Ковид-19 го намалија јавниот долг од неговиот врв, тој сè уште е далеку над рекордите пред 2020-та година со околу 96 отсто од глобалниот бруто домашен производ, или 86 трилиони долари. Во голема мера виновни се скапите пакети за поддршка за време на блокадите во богатите нации. Во Европа, енергетските субвенции од руската инвазија на Украина додадоа на товарот. Пандемиите и војните бараат силен одговор, но со значителни трошечки притисоци напред, напредните економии ќе имаат потешкотии да го ограничат задолжувањето.
Соединетите Американски Држави конечно постигнаа политички договор за укинување на границата на долгот од 31,4 трилиони долари во текот на две години, но нивните дефицити остануваат на пат да растат во следната деценија. ЕУ се расправа околу фискалните правила кои беа укинати по март 2020-та година. Обединетото Кралство треба да ја исполни својата цел за намалување на односот долг кон бруто домашниот производ (БДП) во рок од пет години, но само ако владата се држи до тешките планови за трошење по изборите.
Високиот долг беше помал проблем по финансиската криза, кога каматните стапки беа на рекордно ниско ниво. Сега кога каматните стапки се зголемија брзо заедно со вкупниот долг, каматните трошоци како дел од БДП-то ќе останат високи во многу земји во следната деценија. Владите беа затечени од промената на монетарната политика. Јапонија би можела да биде следната земја. Бидејќи нејзиниот национален долг е повеќе од двапати од БДП-то, ако нејзината централна банка почне да ги нормализира каматните стапки, нејзините каматни трошоци ќе се зголемат уште повеќе.
Високите каматни оптоварувања доаѓаат исто како што се зголемува и притисокот за повеќе трошење. Ова ги вклучува трошоците за акцијата за климатските промени, одбранбените обврски поттикнати од зголемените геополитички тензии и зголемените трошоци за здравствена заштита и пензија како што старее населението. Нееднаквоста, исто така, ги зголемува барањата за бенефиции, а националните индустриски политики се повторно во мода.
Овие притисоци доаѓаат пред воопшто да се разгледа фискалниот простор потребен за борба против следната криза. Со оглед на тоа што изгледите за раст се неизвесни и потенцијалот каматните стапки да останат повисоки подолго време, потребна е претпазливост. Како што покажа минатогодишната криза на државните обврзници на Велика Британија, непромислените фискални планови ги оставаат инвеститорите да бараат повисоки приноси, а нестабилноста на финансискиот пазар е реален ризик.
Бидејќи посиромашните земји веќе плаќаат премија за позајмување, повисоките долгови и каматните стапки ризикуваат да го запрат нивниот развој. Рекорден број земји во развој се изложени на ризик од должничка криза, меѓу кои Замбија, Шри Ланка и Гана се меѓу оние кои неодамна не подмириле. Непроѕирните кинески заеми ги комплицираат работите. Зголемено е и задолжувањето на самата Кина, при што „скриениот долг“ на тамошните локални власти изгледа заканувачки.
Стиснати меѓу политичките и буџетските ограничувања, владите ќе мора да почнат попаметно да управуваат со своите финансии. Структурните реформи и инвестициите во вештини и инфраструктура ќе станат поважни. Капиталот „пациент“ исто така може подобро да се искористи за да се поддржи растот и зелената транзиција. Даноците, исто така, ќе треба да бидат поефикасни, на пример, посеопфатните цени на јаглеродот би помогнале да се префрли товарот на декарбонизацијата подалеку од јавните субвенции. Земјите во развој ќе треба да го подобрат собирањето даноци, а глобалните напори за реструктуирање на долгот и зголемување на моќта на меѓународните финансиски институции остануваат од витално значење.
Кредитите не можат да продолжат да растат без последици. Време е владите насекаде да престанат да ги избегнуваат тешките одлуки.
