Секоја нова година носи нови предизвици, а во последните години научивме дека секогаш можеме да бидеме изненадени од она што најмалку го очекувавме.
Вака повеќето луѓе и целиот деловен свет во ова време минатата година се надеваа дека конечно доаѓа крајот на пандемијата и дека ќе се збогуваме со сите проблеми и нестабилности што ги донесе со себе. Сепак, ситуацијата стана уште покомплицирана во февруари со почетокот на војната во Украина. Тоа беше сосема нов извор на низа проблеми што ги погодија пазарите и нерасположените инвеститори ширум светот.
Затоа Фајненшл тајмс за почетокот на годината издвои трендови, ризици и луѓе кои би можеле да бидат значајни во 2023 година и на кои корпоративниот свет треба да обрне внимание.
Нова ера во енергетиката
Годината во која влеговме може да претставува нова ера во енергетиката – почеток на поделен глобален пазар. Имено, во последните три децении енергијата, особено нафтата, најмногу течеше слободно низ светот, но европските и американските санкции за рускиот извоз го свртеа пазарот наопаку и го поделија светот на исток и запад. Поради санкциите и лошите односи поттикнати од војната, рускиот извоз на енергија сега е насочен кон Индија и Кина. Во исто време, енергијата од САД се насочува кон Европа, а испораките од Блискиот Исток би можеле да ги пополнат празнините во двете насоки. Цените на енергијата во следните 12 месеци, а потенцијално и во годините што доаѓаат, ќе кажат повеќе за тоа дали овој вид на систем функционира.
Меѓу ризиците кои се резервирани за 2023 година, „Фајненшл тајмс“ потсетува дека и во Европа и во САД, властите сè почесто креираат регулативи за да ги постигнат климатските цели. Оттука, се очекува годинава да има повеќе судски случаи и истовремени притисоци за зголемена регулатива, со директни последици врз начинот на кој компаниите ги прават деловните планови, функционираат и презентираат годишни извештаи.
Исто така, посебна улога во секторот во 2023 година би можел да има Ваел Саван, кој овој месец го презема управувањето со Шел, најголемата европска енергетска компанија. Тој ќе го замени Бен ван Берден, и иако фирмата остварува рекорден профит, таа се соочува со големи прашања за нејзината иднина, а Саван е назначен да ја спроведе стратегијата за енергетска транзиција развиена од неговиот претходник. Но, со оглед на големината и влијанието на Шел, дури и мала промена во стратегијата може да има значителни импликации за целиот сектор. Токму поради ова, останува да се види дали Саван ќе се движи во насока на енергија со ниско производство на јаглерод диоксид или не.
А со оглед на тоа што минатогодишната енергетска криза го истурка на преден план прашањето за енергетската безбедност, на почетокот на новата година се поставува прашањето дали компаниите ќе ги одржат ветувањата за климата и дали ќе има значителни намалувања во производството и потрошувачката на фосилни горива.
Зајакнување на вештачката интелигенција
Кога станува збор за технолошкиот сектор, кој доживеа значителен скок за време на пандемијата, вреди да се истакне дека вештачката интелигенција направи чекор напред и се повеќе навлегува во мејнстрим сферата. Системи кои пишуваат или цртаат како луѓе или ChatGPT кои покажаа како оваа нова форма на вештачка интелигенција може да го трансформира начинот на кој луѓето работат на компјутерите. Со приливот на капитал во секторот, фирмите се повеќе се тркаат да ги приспособат системите на масовниот пазар.
Затоа се очекува годината да донесе развој во многу области, бидејќи вештачката интелигенција се шири во области како што се видео и аудио продукција, а технолошките фирми се тркаат да ја применат технологијата во секојдневната работа, комуникација и забава.
Но, кога станува збор за луѓето од технолошкиот сектор, апсолутниот фокус е на Илон Маск – кој е именуван од Фајненшл Тајмс како личност која треба да се гледа веќе трета година по ред. Има причини за тоа. Настрана од постојаните случувања и драма поврзани со Твитер што го презеде во 2022 година, поважно е дали ќе се врати на она што најдобро го прави – електрични возила и вселенски ракети. А со оглед на тоа дека моментално се уште се чека да се види дали Маск навистина ќе се повлече од функцијата извршен директор на Twitter, а по падот на цената на акцијата на Tesla, сите се надеваат дека Маск повторно ќе се фокусира на брзорастечкиот пазар на електрични возила.
Инаку, технолошкиот сектор ќе ја памети 2022 година по тоа што беше погоден од промената на финансиската клима и дефлација на балонот на растечките акции. Дополнителен ризик што се појавува овде е можноста за економски пад во 2023 година. Веќе многу технолошки фирми се борат со отпуштања и намалени инвестиции, а сега постои опасност намалената побарувачка да ги принуди да направат дополнителни намалувања и да поттикне технолошка депресија.
Регулативи на пазарот на приватен капитал
Кога станува збор за пазарот на приватен капитал, високите каматни стапки речиси ги удвоија каматните трошоци за многу компании, а времето сега станува непријател на гигантите на приватниот капитал кои го имаа луксузот да ги чекаат пазарните промени предизвикани од неочекувани настани.
Во исто време, Џонатан Кантер, помошник јавен обвинител на САД, води сеопфатна реформа со фокус на приватниот капитал. Имено, Кантер е загрижен за големината и влијанието на оваа индустрија, а за „Фајненшл тајмс“ посочи дека сме сведоци на промена во начинот на функционирање на пазарите. Неговиот построг пристап веќе успеа да ги принуди трговците да ги преиспитаат спојувањата и бројните директори да дадат оставка од повеќе корпоративни позиции, поради што Фајненшл тајмс го рангира неговиот пристап меѓу најголемите регулаторни ризици во годината.
Освен него, погледите треба да бидат насочени кон уште една личност. Орландо Браво, милијардерот и ко-основач на компанијата Тома Браво, се истакна по неговата способност да собира капитал и да прави брзи инвестиции. За околу две години, неговата фирма собра повеќе од 55 милијарди долари и се согласи да приватизира повеќе од десетина јавни софтверски фирми. А со оглед на тоа што лани купи седум компании кои котираат на берзата, ќе треба да покаже дека не избрзал во оваа.
Канцелариите се празни поради хибридна работа
Лесна година дефинитивно не очекуваат оние кои се занимаваат со комерцијални недвижности. Падот веќе започна и се очекува да продолжи. Додека сопствениците на деловни простории, продавници и магацини ширум светот сè уште се обидуваа да се справат со пандемијата, минатата година дополнително беа погодени од зголемените каматни стапки. Повисоките трошоци за задолжување, инфлацијата и заканата од рецесија сега се очекува да турнат дел од секторот на работ во 2023 година, а присилната продажба се очекува во првата половина од годината.
Сандип Матрани, кој ја презеде функцијата шеф на WeWork во 2020 година, вети дека ќе ја врати на профитабилно компанијата за заеднички услуги, откако нејзината вредност падна во 2019 година и нејзиното ИПО пропадна. Фирмата засега останува загубар, а Фајненшл тајмс го издвојува како личност која треба да се види како успехот на Матрани во пресврт на фирмата ќе обезбеди информации за тоа како другите компании ќе поминат во брзо менувачкиот свет на работа.
Исто така, во 2022 година беа наметнати термини како „канцеларии за зомби“, кои опишуваат работни простори кои не ги исполнуваат новите закони за заштита на животната средина. Сè повеќе компании сега обрнуваат внимание на нив, а оваа година слични услови би можеле да продолжат да ја уништуваат вредноста на канцелариите. Затоа, сопствениците ќе треба да инвестираат во нивните простории за да ги исполнат новите правила и да продолжат да привлекуваат клиенти.
Чудото на годината би било враќање на „старата нормала“ – доколку тоа навистина се случеше. Имено, за време на целата пандемија, сопствениците на недвижности се надеваа дека во одреден момент сè ќе се врати како порано и дека луѓето ќе се вратат во своите канцеларии. Тоа денес звучи речиси невозможно, а компаниите имаат се помалку потреба од канцеларии. Стапките на искористеност на деловните простории во Велика Британија се половина од нивото пред пандемијата, па хибридната работа, се чини, со и без пандемијата останува најголем проблем за овој сектор.
Криптовалутите тонат
По големиот пад на пазарот во летото 2022 година, индустријата дополнително беше потресена од банкротот на крипто берзата FTX пред крајот на годината. Нејзиниот колапс го поткопа еден од светите принципи на индустријата – дека децентрализацијата е нејзината основна премиса и сила, а најновите податоци го покажуваат токму спротивното – концентрацијата и централизацијата. Крипто индустријата загуби голем број истакнати фирми минатата година, а прашањето за децентрализација веројатно повторно ќе се појави во 2023 година.
Исто така, падот на Сем Банкмен-Фрид значи дека на крипто му треба ново лице оваа година. Кети Вуд, инвеститор и основач на Ark Investment, би можела да стане новото лице на крипто во 2023 година, откако и покрај падот, таа во ноември истакна дека очекува биткоинот да биде проценет на 1 милион долари до 2030 година. Но, по колапсот на FTX, крипто берзите се под лупа и од потрошувачите и од регулаторите, а на пазарот погоден од стабилноста на бизнисот, останува голема загриженост.
