Макотрпните преговори за ставање крај на војната во Украина веќе поминаа неколку рунди, а во средата се чинеше дека конечно е постигнат напредок. Двете страни, наводно, направиле „пробен мировен план“.
НАТО
За Русија влезот на Украина во НАТО е црвена линија. Иако Украина изрази желба да стане дел од Алијансата, се чини дека сега почна да попушта.
Русија исто така побара од САД и НАТО гаранции дека нема да има проширување понатаму на исток, односно Украина никогаш нема да стане членка.
Сега, среде борбите во Украина, украинскиот претседател Володимир Зеленски и неговите соработници се повеќе ги намалуваат шансите на Украина да се приклучи на НАТО.
– Украина мора да признае дека нема отворена врата за членство во НАТО, изјави во вторникот украинскиот претседател.
Наместо тоа, Киев сигнализираше дека алтернативните „безбедносни гаранции“ би можеле да бидат попрагматична опција.
Слична реторика во последно време се слуша и од други западни лидери.
Членство во ЕУ
Контроверзно е и прашањето за кандидатурата на Украина за членство во ЕУ. Русија тоа не би го сфатила како неутралност на Украина, туку нејзина де факто транзиција во западната сфера. Украина сака да стане дел од ЕУ и уште сега, среде руската инвазија, побара забрзување на преговорите за членство.
Прашање е дали и во каква форма Украина би можела да влезе во ЕУ кога во неа се водат активни конфликти и има нерешени гранични прашања поради самопрогласените републики Доњецк и Луганск, како и Крим кој Русија го анектираше.
Безбедносни гаранции за Украина
Која би можела да биде алтернативата?
Моделот на правно обврзувачки безбедносни гаранции кои би обезбедиле заштита на Украина во случај на иден напад е „на маса“ во преговорите меѓу Киев и Москва, изјави советникот на украинскиот претседател Михаил Подољак.
Како што рече, на Украина и требаат апсолутни безбедносни гаранции.
-Ефективно, не протоколарно или по примерот на „Меморандумот од Будимпешта“ (Меморандум за безбедносни гаранции во врска со пристапувањето на Украина кон Договорот за неширење на нуклеарно оружје). Тоа значи дека потписниците на гаранциите не стојат настрана во случај на напад на Украина, како денес, туку активно да учествуваат на страната на Украина во конфликтот и официјално да ни обезбедат итно снабдување со потребната количина оружје. И, второ, Украина повеќе не сака да зависи од бирократските процедури кои дозволуваат или не дозволуваат небото да се затвори од крстосувачки ракети. Ни требаат директни и цврсти гаранции дека небото ќе биде затворено.
Тој рече дека на Украина и треба посебен модел, а не австриско-шведски, кога Русите рекоа дека се преговара.
Австриско-шведски модел
Што значи гореспоменатиот австриско-шведски модел? Се работи за неутралност, односно дека државата има своја војска, но не и присуство на странски војници.
Главниот руски преговарач, Владимир Медински, претходно во средата изјави дека Киев предложил австриско-шведски модел.
– За сите овие прашања се разговара на ниво на шефови на руското и на украинското министерство за одбрана, рече Медински.
Но, главниот украински преговарач, Подољак, го отфрли, велејќи дека разговорите со Москва за прекин на борбите треба да се фокусираат на „безбедносните гаранции“.
-Украина сега е во директна воена состојба со Русија. Според тоа, моделот може да биде само „украински“ и само со законски проверени безбедносни гаранции, рече Подољак во коментарот објавен од кабинетот на претседателот Зеленски.
Доњецк и Луганск
Конфликтите во Доњецк и Луганск траат со години, а сега Русија одлучи да ја признае независноста на самопрогласените држави. Јасно е дека Русија сака Украина да се откаже од правото на тие територии или да ги повлече своите сили од таму. Сепак, тука има повеќе проблеми. Сепаратистите го сакаат цел Донбас, иако се уште ја немаат целата област под своја контрола. Населението во Донбас (пред инвазијата) беше доста измешано, така што не е јасно дека мнозинството од населението е проруско.
Крим
Русија го анектираше Крим во 2014 година, кој речиси ниту една земја во светот не го смета за легален. Досега Киев инсистираше дека тоа се уште е украинска територија, но Русија вели дека е невозможно да се врати на старото.
Решавањето на прашањето за Крим е една од главните пречки за стабилизирање на односите меѓу двете земји.
Биохемиски лаборатории
Како едно од објаснувањата зошто Русија се чувствува загрозена од нејзиниот многу помал сосед Украина, Кремљ ја обвини Украина дека соработува со САД за производство на хемиско оружје во биохемиски лаборатории.
Соединетите Држави признаа дека во Украина има биолаборатории, но ги отфрлија тврдењата дека тие се користат за цели на оружје.
Русија би можела да бара во преговорите тие целосно да згаснат.
