Европската комисија (ЕК) ги претстави своите идеи за спроведување на „Зелениот договор“, кој опфаќаат широк спектар на активности и сектори. Досега, ова е најамбициозната стратегија за животната средина и и ветува на заедницата лидерство во оваа политика на глобално ниво.
Во срцето на пакетот е желбата на заедницата да ги намали емисиите на јаглерод за најмалку 55% до 2030-та година. Оваа цел беше тешко да се постигне за време на последниот состанок на лидерите на ЕУ во 2020-та година.
Преговорите траат со месеци, но сега предлогот е подготвен и беше презентиран на специјален брифинг во Брисел од претседателката на ЕК Урсула фон дер Лејен, нејзиниот заменик, Франс Тимерманс и комесарите.
„Оние што не веруваат во климатските промени се збунети“, рече Тимерманс за време на брифингот, посочувајќи на невообичаено високите температури што ја зафатија Европа во последните неколку недели. Тој призна дека исполнувањето на овие цели ќе биде многу тешко и дека Брисел нема илузии, но е категоричен дека немаат друг избор.
Пакетот, чиј дел се појави претходно во медиумите, вклучува различни мерки, вклучително и суспензија на додатоците за слободен јаглерод диоксид за авионската индустрија, вклучување на горива, вклучително и оние што се користат за греење, во шемата за трговија со јаглерод „ЕТЅ“ и зголемување на учеството на обновливите извори на енергија.
Производството на енергија емитува 75% од штетните гасови во светот произведени од ЕУ, според податоците на Европската комисија (ЕК). Затоа, решението во овој сектор е да се зголеми учеството на електрична енергија од обновливи извори на 40% во енергетската мешавина на заедницата. Ќе бидат поставени национални цели за секоја земја. Според податоците на ЕК, до 2019-та година обновливите извори на енергија обезбедуваа околу 20% од потрошената електрична енергија во заедницата.
Во месеците на пандемија, овој удел значително се зголеми, но сè уште не е јасно што ќе се случи наспроти позадината на заздравувањето на европската економија.
„Спроведувањето на „Зелениот договор“ нема да биде можно без промена на енергетскиот систем“, рече комесарот за енергетика Кадри Симсон. Тој беше категоричен дека еволуцијата на индустријата за „ОИЕ“ мора да се претвори во револуција. Постојат два начина да се зголеми учеството на обновливите извори – повеќе инвестиции и подобра технологија.
Во планот се утврдени и критериуми за употреба на биогорива. Како дел од „зазеленувањето“ на транспортот, ЕК предлага изградба на станици за полнење на електрични автомобили на секои 60 километри на автопатите и на секои 150 километри за полнење на водород.
Од 2035-та година, новите автомобили продадени во заедницата ќе мора да имаат нула емисии на јаглерод, што всушност значи забрана за продажба на нови автомобили со бензин и дизел мотори. Ова ограничување ќе се одвива во две фази – до 2030-та година, новите автомобили во ЕУ ќе мора да имаат 55% помалку емисии отколку во 2021-ва година.
ЕУ исто така ќе воведе тарифи за јаглерод на стоки од земји кои не се во согласност со еколошките стандарди. Комесарот за финансии Паоло Џентилони објасни дека ова ќе се направи преку измени во директивата за даноци.
Сите овие мерки ќе имаат позитивен ефект врз европската економија на долг рок, но цената на трансформацијата не е ниска. Брисел проценува дека за намалување на емисиите за 55% до 2030-та година ќе бидат потребни 392 милијарди евра повеќе годишни инвестиции во енергетскиот сектор отколку во периодот 2011-2020 година. Само за енергетска ефикасност ќе бидат потребни дополнителни 165 милијарди евра годишно инвестиции.
Но и предвидените средства не се малку.
Транзицијата ќе биде поддржана од посебен фонд за социјална клима, отворен за сите земји на ЕУ, рече Тимерманс.
Во него се вклучени дел од приходите (25%) од тргувањето со емисии и се очекува да обезбеди 72,2 милијарди евра во периодот 2025-2032 година. Брисел се надева дека ќе мобилизира вкупно 144,4 милијарди евра за социјална и правична енергетска транзиција.
ЕК посочува дека во 2019-та година, емисиите на јаглерод диоксид се веќе 24% пониски отколку во 1990-та година, иако економијата порасна за 60% во овој период. ЕУ предвидува милијарди во следните години за енергетска трансформација на заедницата.
Средствата ќе дојдат од повеќегодишната буџетска рамка за следниот програмски период (2021-2027), како и од програмата на ЕУ за следната генерација. Околу 30% од скоро 2 трилиони евра во буџетот на ЕУ во следните седум години ќе бидат наменети за зелени проекти.
