Доколку државата не е во состојба да обезбеди вакцина за секого во неограничени количини за време на пандемијата, тогаш граѓаните сигурно немаат подобар живот, туку ограничувања кои стануваат сè поригорозни.
На 16 март, Европската канцеларија за патенти (ЕПО) го објави Статистичкиот извештај за 2020 година, на кој бројот на поднесени европски апликации за патенти во 2020 година беше скоро ист како претходните години, со благ пад од 0,7%.
Во 2020 година, ЕПО примила вкупно 180.250 апликации, што е нешто помалку од рекордниот број примени апликации во 2019 година (181.532). Бројот на регистрирани европски патенти исто така се намали за 3%, а вкупниот број на признати патенти е 133.715.
Техничката област во која беа поднесени најмногу апликации оваа година, е областа на фармацевтски производи (пораст од 10,2%) и биотехнологија (пораст од 6,3%).
Пронајдоците од областа на медицинската технологија, со раст од 2,6% во споредба со претходната година, ја зазедоа водечката позиција од пронајдоците во областа на дигиталната комуникација, кои беа најзастапени во 2019 година.
Нарачано од јавни истражувачи
Водечки апликанти се Самсунг, со 3276 апликации и Хуавеи со 3113 апликации. Од вкупниот број на апликации за патенти, 74% се апликации на големи компании, 21% на мали и средни претпријатија и индивидуални пронаоѓачи, додека 5% се апликации на универзитети и јавни истражувачки организации, се вели во соопштението на Државниот завод за интелектуална сопственост.
И нема ништо спорно во тој извештај на ЕОП затоа што зголемувањето на применетите патенти во областа на фармацевтски производи и биотехнологија се очекуваа во време на пандемија. Се разбира, истражувањата од областа на медицината доминираа во последната пандемиска година, па дури и ја детронизираа неприкосновената технологија како што се телекомуникациските или 5G технологиите.
Сепак, во светло на неодамнешните контроверзии низ целиот свет околу откажувањето од правата за патенти на вакцината Ковид-19, станува интересно што минатата година само 5 проценти од патентите потекнуваа од универзитети и јавни истражувачки организации. Се поставува прашањето, дали светот навистина остана осуден само на иновации од приватниот сектор и во кој обем. Во светло на ова сознание, државите останаа стиснати помеѓу обичните бирократски услуги и немоќните лица зависни од големите корпорации.
Имено, државата како таква е единствениот директен корисник на јавни средства што граѓаните ги даваат во месечни или некои други интервали, за да гарантираат некои важни инфраструктурни добра, како вода за пиење или основна здравствена заштита – или барем така би требало да биде.
Но, доколку граѓаните, откажувајќи се од дел од своите добра, добиваат универзитети или јавни истражувачки центри што произведуваат само 5 проценти од патентите за една година, тогаш нешто не е во ред во целата равенка.
И не е во прашање приватниот или корпоративниот сектор, туку одлуките на оние што ќе ги избереме за да управуваат со нашите пари, за кои сите граѓани се откажуваат првенствено заради безбедноста, а без иновации и истражувања, како што научивме во овие 400 дена пандемија, нема безбедност.
Затоа постои барање од државите, кое повеќе личи на немоќно барање, до големите фармацевтски компании да се откажат од патентот за вакцината. И ова е немоќно барање на оние кои ги дадоа парите дадени од граѓаните на истите овие фармацевти со цел да развијат вакцина.
И тука започнува најголемиот апсурд во времето во кое живееме. Тоа е тивка, можеби во последните денови, малку погласна војна помеѓу приватниот сектор и државите, а во исто време не е една држава, туку голем дел од западната цивилизација. Прашањето е дали западот сега плаќа за нешто што започна пред скоро 100 години – дерегулација на пазарот.
Имено, правилно сметајќи ги економијата и приватниот сектор како главен двигател на иновациите, западот направи една фатална грешка. Ја заборави таа основна карта – човечката алчност. Ставајќи го профитот на прво место, под идејата дека гладот за профит ќе биде најсилниот стимул за создавање на глад, истражувањата и иновациите го доведоа западот во ќорсокак, каде што еден или повеќе фармацевти среде пандемија може да одлучат за судбината на светот .
Не Обединетите нации, на Соединетите Американски Држави, ниту Европската унија, туку неколку корпорации кои ја поддржуваат тезата дека без патенти не можат да го финансираат својот бизнис или да инвестираат во нови истражувања. И ако не го сторат тоа, според тие 5% од јавните истражувања, навистина нема никој.
Слична логика може да се примени на кој било дел од корпоративниот свет или приватниот сектор – и држи вода. Многу големи иновации и сега добро познати работи што ги користиме секој ден, не би биле можни без приватни истражувања и понекогаш луди и смели потфати.
Вирусот ја откри заплетканоста
Сепак, тука, иако на почетокот се чини така, прашањето не е што му треба или што мора приватниот сектор, туку што им треба или што мораат оние корпорации па и граѓани да се откажат од дел од нивниот профит.
Лесно е да се докаже дека државите од година во година поскапуваат, учествата на БДП кои одат во развиените земји за финансирање на јавна опрема од година во година се зголемуваат, а во моментов тезата дека тоа е затоа што граѓаните добиваат квалитетен живот за нивните пари, никогаш не била во поголемо искушение.
Доколку државата не е во состојба да обезбеди вакцина за секого во неограничени количини за време на пандемија, тогаш граѓаните сигурно не добиваат подобар живот, но како што гледаме на примерот на членките на ЕУ, тие добиваат живот под ограничувања и рестрикции кои стануваат се поригорозни.
Нешто што тргна крајно погрешно и не започна минатата година, пандемијата го разоткри само затишјето во кое живееме подолго време. Државите платија милијарди евра на фармацевтските компании на почетокот на пандемијата, со директна последица дека фармацевтите регистрираа 10,2 проценти повеќе патенти минатата година, додека јавните истражувачки институции регистрираа само 5 проценти од патентите.
Кој може да каже дека тоа е во ред, има проблем со перцепцијата, бидејќи не смееме да заборавиме дека глобалната слика е сеуште поразителна, дури 49% од произведените дози на вакцини се применети на запад, каде што живее само 16 проценти од светската популација.
Затоа, иницијативата покрената од државите треба да биде прифатена од фармацевтите, но не затоа што граѓаните платија за голем дел од ова истражување преку за жал неспособни држави кои не се во можност да ги заштитат своите инвестиции, туку поради историјата што е напишана денес. Или ќе бидат спасители или тие ќе бидат првите жртви на она што го повика „Фајненшл тајмс“ пред две години – „Capitalisam time to reset“.
