ЕУ се соочува со руска закана што оди многу подалеку од војната на Москва против Украина. Секојдневно, постапките на Кремљ ги поткопуваат европските интереси во клучните региони и области. Сепак, блокот се бори со тоа како да одговори, заглавен помеѓу преценување на моќта на Москва и потценување на нејзиното непријателство, пишува Стивен Евертс, директор на Институтот на ЕУ за безбедносни студии, во анализа за „Politico“.
Според новиот извештај на организацијата, на Европа ѝ е потребна стратегија не само за ограничување или градење отпорност, туку и за „онеспособување на Русија“ – систематски намалувајќи ја способноста на Кремљ да му наштети на блокот.
„Да бидеме реални: Да, Русија е глобална сила која може и навистина им штети на основните интереси на ЕУ. Но, таа исто така губи економска, дипломатска и демографска основа. Нејзиното „неограничено партнерство“ со Кина станува сè понеурамнотежено, а Пекинг командува со парадата. Голем дел од таканаречениот глобален југ продолжува да се плаши да не стане пион во геополитичките игри на Кремљ, а низ целиот свет честопати мора да ги компензира своите стратешки слабости со храброст и импровизација“, вели Евертс.
Сепак, опасноста на Москва лежи токму во нејзината агилност. Може да се меша во европските демократии, да поттикнува нестабилност во Африка и на Блискиот Исток и да поддржува авторитарни режими со скромни средства, а сепак да биде фактор. Затоа, време е ЕУ да возврати ударот – и да го удри Кремљ таму каде што боли.
„Една од најнепосредните закани со кои ЕУ би можела да се справи е таканаречената „флота во сенка“ на Русија – танкери што транспортираат нафта низ европските води под нејасно сопствеништво, ги избегнуваат санкциите и ја финансираат воената машинерија на рускиот претседател Владимир Путин. Блокот може да дејствува веднаш со агресивна заштита на територијалните води и ексклузивните економски зони, особено во Средоземното Море, Балтичкото и Северното Море. Доколку бродовите немаат важечко осигурување или претставуваат еколошки ризик, тој треба да ги заплени или да ги пренасочи“, напиша експертот, додавајќи дека станува збор за спроведување на законот – а не за ескалација. Тоа е, ова се законски, ефикасни мерки што ќе можат да се спротивстават на хибридните тактики на Русија.
ЕУ, исто така, мора да дејствува поразумно во однос на одвраќањето. Ова значи да не се биде заплашен од постојаните нуклеарни закани и блефови на Русија, туку да се фокусира на зголемување на практичната воена помош за Украина – од артилерија до беспилотни летала и други скалабилни системи – без однапред да ги објавува своите потези за да може Москва да ги манипулира.
„Потоа тука е Кина. Како што Пекинг и Москва се спојуваат, ЕУ треба да почне да користи економска моќ – било да е тоа со заострување на инвестициската контрола или со закана за замрзнување на извозот на стоки со двојна намена. Европската дипломатија, исто така, треба да продолжи да ја разоткрива контрадикцијата помеѓу декларираното почитување на суверенитетот од страна на Кина и нејзиното препуштање на империјалниот реваншизам на Путин“, рече експертот.
Според него, следниот чекор е битката на приказни. Информациската војна на Русија можеби е евтина, но е ефикасна, преплавувајќи го етерот со лаги, поттикнувајќи незадоволство и манипулирајќи со дебатата. Во исто време, одговорот на Европа е фрагментиран и плашлив, и ова мора да заврши.
На блокот му е потребен вистински стратешки комуникациски капацитет што може да овозможи иницијативи како „EUvsDisinfo“, да поддржува независни медиуми во ранливи региони и да работи на локалните јазици. Пораката? Демократијата, самоопределувањето и суверенитетот не се западни концепти. Тие се универзални принципи – а Русија ги гази.
„Конечно, ЕУ мора да го продлабочи својот регионален ангажман за да го истисне руското влијание. На Западен Балкан, ова значи наградување на реформаторите и казнување на опструкторите, евентуално во помали групи на оние што се подготвени доколку нема консензус низ целиот блок. Во Јужниот Медитеран, ова значи соработка со Турција за решавање на конфликтите од кои Русија има корист. Во Африка, ова значи префокусирање од одговор на кризи кон вистинско станување често најавуваниот ‘партнер по избор’ преку инвестирање во заеднички напори во инфраструктурата, образованието и критичните суровини, а воедно и поддршка на претставувањето на континентот на форумите за глобално управување“, продолжува Стивен Евертс.
Според неговите зборови, за Индо-пацифичкиот регион ова значи користење на силните страни на Европа како сигурен партнер, отворен за трговија и соработка по прашањата и предизвиците што ќе ја дефинираат иднината: сајбер-просторот, вештачката интелигенција и чистите технологии.
Во сите овие региони, ЕУ мора да оди подалеку од круговите со кои веќе е запознаена, како што се владите и бизнисите, и да инвестира во градење односи со граѓанското општество и идните лидери.
Главниот заклучок овде е дека Европа е далеку од немоќна – едноставно нема доволно ресурси. ЕУ има дипломатски дострел, економска моќ, безбедносни алатки и искуство во барање партнерства, наместо во создавање сфери на влијание. Сепак, тој мора да ги искористи овие предности со брзина и стратешко планирање.
Ако сака да ја „ослаби“ Русија, ЕУ мора да размислува и да дејствува од позиција на сила – и да има храброст да го искористи тоа. Најважно од сè, на ЕУ не ѝ е потребна странска дозвола.
