Остриот скок на цената на кафето од почетокот на 2025-та година не ги радува потрошувачите на топлиот пијалок ширум светот. Кафето го следи примерот на какаото, чии цени драстично пораснаа веќе три години поради слабата жетва во главните земји производители, главно во Западна Африка.
На главните светски пазари, кафето е во најдолгата низа на поскапувања од 1980 година, пишува „Bloomberg“. Фјучерсите за популарната сорта Арабика, со кои се тргува на Интерконтиненталната берза во Њујорк, достигнуваат рекордни 4 долари за (околу 454 грама) или околу 9 долари за килограм, што е повеќе од двојно од нивото пред една година.
Како и кај какаото, причина за поскапувањето на кафето е климатската криза, особено необичните временски услови кои го оштетија родот, а Бразил не е исклучок.
Јужноамериканската земја е најголемиот производител на кафе веќе 150 години: растението се одгледува на 2 милиони хектари земјиште, кои обезбедуваат во просек околу 3,3 мил тони зрна кафе секоја година, од кои две третини се наменети за извоз. Неодамна, сепак, речиси 300.000 бразилски земјоделци претрпеа драстичен пад на приносите поради невообичаени временски настани како што се невидени топли и сушни периоди.
Во 2024-та година некои од најважните региони за одгледување кафе забележале најмалку врнежи во последните четириесет години. Мигел Ертал, сопственик на голема плантажа во државата Рио де Жанеиро, изјави за „Zeit“ дека наместо вообичаените 23.000 од шеесет килограмски вреќи кафе годишно во 2024-та година, неговата компанија произведувала само 3.000, што е за 88 отсто помалку. На овој начин цената за кратко време порасна од 600 реали (околу 95 евра) по вреќа на 2.000 реали (310 евра).
Бразил сочинува 35 отсто од глобалното производство, но не е единствениот играч на пазарот кој има проблеми. Другиот е Виетнам, вториот најголем производител во светот, специјализиран за производство на сортата Робуста. Производителите во оваа азиска земја се исто така погодени од слабите врнежи и не се оптимисти за иднината: асоцијациите на индустријата предвидуваат дека до 2050-та година. Виетнамското производство би можело дури да се преполови до 2040-та година. Може да има глобален недостиг на Робуста од 35 милиони вреќи од шеесет килограми.
Третиот по големина светски производител на кафе, Колумбија, исто така е загрозен, но не само поради климатските промени, бидејќи, како што објаснува Њујорк тајмс, над земјата виси сеништето на трговска војна. За тоа сведочат царините што американскиот претседател Доналд Трамп ги закани во јануари, откако владата во Богота одби да прифати група имигранти вратени од Белата куќа. Покрај нафтата, меѓу производите кои најмногу се погодени од можното воведување царини е и кафето: колумбиското кафе во моментов сочинува 20 отсто од увезеното кафе во САД.
Компаниите, свесни дека трошоците за живот нагло пораснале во многу земји, складираат залихи за да спречат прекумерно зголемување на цените на полиците во супермаркетите или во кафулињата: засега тие продаваат производи како цената на килограм кафе да е околу 2,50 долари. Но, според американското Министерство за земјоделство, до 2026-та залихите на зрната кафе би можеле да го достигнат второто најниско ниво од 1960-та година.
Наскоро веќе нема да може да се ограничи растот на цените, особено ако климатските услови не им помогнат на производителите или ако не најдат начин да се прилагодат на новите услови, пишува италијанското издание „Internazionale“. За најмалку четири години, глобалната побарувачка (170 милиони вреќи од 60 килограми годишно) ја надмина понудата, со просечна понуда од 15-20 милиони вреќи.
Со оглед на оваа разлика, „Bloomberg“ предвидува дека не би било чудно ако цената на шолја кафе поскапе за 20-25 отсто во наредните месеци.
