Новиот американски претседател Доналд Трамп ги потресе пазарите со своите царини за стоки од Канада, Мексико и Кина, велејќи дека лесно се добиваат трговски војни, пишува „Politico“. Само неколку часа подоцна, Трамп ги паузираше царините за неговите најблиски партнери, Канада и Мексико, а тие исто така најавија дека ќе преземат одмазднички мерки.
Трговската војна со нив засега се одложува, но изјавите на Трамп ги поттикнуваат уредниците на „Politico“ да анализираат дали навистина е толку лесно да се победи.
Новата администрација во Белата куќа сака да го намали трговскиот дефицит на САД, кој достигна 1.000 милијарди долари и преку „царинскиот ѕид“ да ја врати индустријата на американска територија и нови работни места. Противниците на мерката, сепак, велат дека ефектот ќе биде спротивен – забавување на растот и губење на работни места, како и зголемување на цените и нарушување на логистиката. Според нив, царините нема да го намалат трговскиот дефицит бидејќи тоа е резултат на навиките и начинот на живот на Американците.
Што всушност е трговска војна?
Таков конфликт настанува, на пример, кога една земја верува дека друга земја ги продава своите стоки пониско и го преплавува пазарот. Земјата потоа наметнува давачки за стоката за да ги израмни нефер трговските односи.
Кога таков конфликт ескалира, тоа е трговска војна, и токму тоа го започна Трамп, воведувајќи царини за сите стоки од Канада, Кина и Мексико.
Според американскиот претседател, тоа ќе ги принуди странските компании да им плаќаат на Американците кои ја купуваат нивната стока, а тој дури вети и создавање на нова администрација која ќе се занимава конкретно со наплата на тарифи. Меѓутоа, реалноста е поинаква – обично компаниите едноставно ја префрлаат вредноста на давачките што треба да ги платат во цената и тука страдаат потрошувачите.
Според „Politico“, Трамп по грешка се враќа во 19 век, кога повеќе од половина од приходите на федералниот буџет доаѓале од царините. Но, денес ниту една модерна економија не може да опстане со царини, а главните приходи доаѓаат од даноците на доходот и добивката.
Пред нешто повеќе од 50 години, претседателот Ричард Никсон се обиде да го стори истото, и под малку споредливи услови – трошоците за Виетнамската војна го претворија трговскиот суфицит на САД во дефицит. Претседателот потоа го укина златниот стандард, кој ги принуди трговските партнери на Вашингтон да ги ревалоризираат своите валути, ги замрзна цените и платите на 90 дена и воведе царина од 10% за увоз на стоки во САД.
По оваа одлука, американската економија со години се бореше со стагфлација (висока инфлација и слаб економски раст), од која успеа да се ослободи дури откако Пол Волкер ја презеде функцијата шеф на Федералните резерви.
Тешко дека ова е целта на Доналд Трамп. Анализата на „Politico“ покажува дека идејата е да се ограничи Кина, вклучително и преку царините за Канада и Мексико, бидејќи кинеските компании можат да се лоцираат во Северна Америка и да го искористат договорот за слободна трговија што беше потпишан во првиот мандат на Трамп меѓу САД, Канада и Мексико и кој ја замени НАФТА.
Сепак, ова покренува прашање – дали земјите од ЕУ ќе им се придружат на САД во обидот да извршат притисок врз Кина? Можен лост за ова би била заканата од царини за европските стоки, кои би можеле да се одложат доколку заедницата се приклучи на мерките на Вашингтон.
Другото интересно прашање е до каде може да оди Трамп. Во моментов тој покажува дека не го интересира територијалниот интегритет, сè посериозно предлага Канада да стане 51-та американска држава. Сепак, тоа внимателно го следи Кремљ и може да се искористи како оправдување за уште една, овојпат вистинска војна.
Како може да се запре трговската војна на Трамп?
Дури и американскиот претседател нема целосна моќ и неговите мерки можат да бидат блокирани и поништени. Еден начин е ова да помине низ судовите – ако деловните организации поднесат тужби против тарифите што го ограничуваат нивното работење, на пример.
Претседателот има и природна проверка – Конгресот, кој има моќ да ги поништи неговите постапки. Белата куќа во моментов инсистира дека имиграцијата и фентанилот се закани за националната безбедност, што му дава на претседателот широко овластување да ја одредува трговската политика.
Оваа ситуација би можела да се промени, но и двата комори се под контрола на републиканците, што значи дека ќе треба да има вистински прекин во трговските односи за институцијата да интервенира.
Светската трговска организација (СТО) исто така игра одредена улога, но таа има тешкотии да го постигне својот мандат во денешниот свет. САД, и под Трамп и демократот Џо Бајден, одбија да се усогласат со пресудите на различни нивоа на институцијата.
