Успешниот бојкот на малопродажните продавници во Хрватска привлече големо внимание во регионот, откако податоците од Управата за јавни приходи покажаа драматично намалување на прометот.
Според статистиката, до 16 часот на денот на бојкотот, бројот на издадени сметки во малопродажбата опаднал за 43%, додека вредноста на купените производи се намалила за дури 50%.
Но, дали ваков колективен потрошувачки отпор може да се примени и во Македонија?
Во Македонија, каде што економската состојба често е обележана со високи цени и ниски примања, сè повеќе граѓани се чувствуваат немоќни пред растечките животни трошоци.
Сепак, идејата за бојкот на потрошувачката како начин за изразување револт сè уште не е доволно практикувана.
„Граѓаните би можеле да направат разлика“
Ведран Кузмановски, економски аналитичар, вели дека бојкотот може да биде ефикасна алатка доколку е правилно организиран.
„Кога потрошувачите ќе покажат дека можат да ги контролираат своите навики за купување, тоа врши директен притисок врз компаниите и институциите. Ако хрватскиот пример е валиден, тоа значи дека и кај нас постои потенцијал за ваков вид акција. Клучно е само да се обединат граѓаните околу заедничка цел“, објаснува Кузмановски.
На социјалните мрежи, каде што секојдневно се разменуваат ставови за високите цени на основните прехранбени производи, сè почесто се забележуваат иницијативи за координирани акции.
Една од нив е идејата за „еден ден без купување“, која би имала за цел да покаже колективна економска моќ.
„Ќе помогне ли бојкот во Македонија?“
Но, постојат и скептици. Бети Камева, сопственичка на мала продавница во Скопје, верува дека ваквите акции повеќе ќе ги погодат малите трговци отколку големите компании.
„Ако има бојкот, ние, малите трговци, ќе бидеме првите на удар. Големите маркети можеби ќе изгубат дел од профитот, но ние немаме простор за такви загуби. Сепак, разбирам дека граѓаните се револтирани“, вели таа.
Од друга страна, активистите сметаат дека токму бојкотот на големите трговски синџири може да ја намали доминацијата на неколку компании и да ја подобри пазарната состојба.
„Ако луѓето барем еден ден покажат дека не се зависни од големите продавници, тоа ќе биде знак за нив дека не можат да си играат со цените,“ истакнува активистот Никола Јовановиќ.
Обединетоста е клучот
За да биде успешен, бојкотот во Македонија мора да биде добро испланиран и широко поддржан.
„Клучно е да се вклучат што повеќе граѓани и медиуми за акцијата да добие видливост“, советуваат експертите.
Тие посочуваат дека ваквите акции не само што ја зголемуваат свеста за проблемите, туку и ги охрабруваат граѓаните да бараат одговорност од институциите.
Дали македонските граѓани ќе се инспирираат од хрватскиот пример, останува да се види.
Но, едно е јасно: економската моќ на потрошувачите е посилна отколку што изгледа, само доколку тие се подготвени да ја искористат.
Б.З.М.
