Македонските свадби се познати по својата раскош, весела атмосфера и богати обичаи кои се пренесуваат со генерации.
Но, покрај традиционалните обреди како симнувањето на невестата и фрлањето на букетот, постојат и некои чудни, а неретко и смешни обичаи кои ги зачудуваат дури и најискусните гости.
„Купување“ на невестата
Овој обичај, кој најчесто се изведува во руралните средини, има симболика на преговарање за невестата пред нејзиното предавање на младоженецот.
Во суштина, младиот зет пристигнува кај куќата на невестата заедно со своите пријатели и роднини, но пред да ја види својата избраничка, мора да „плати“ симболична сума или да подари нешто.
Најчесто овој обичај се претвора во комична сцена каде зетот и кумот „се расправаат“ со девери или други блиски роднини на невестата.
„Кога дојде ред на купувањето, почнавме да преговараме за сума. Таткото на невестата бараше ‘давање за кило љубов’ и заврши со цела корпа ракија“, вели Никола Цветкоски, младоженец од Прилеп, кој додава дека моментот ги насмеал до солзи сите гости.
Гаѓање со јаболко
Еден од најпознатите обичаи во источниот дел на Македонија е гаѓањето со јаболко.
Кога младоженецот пристигнува во дворот на невестата, обично се поставува јаболко на висок дрвен столб. Негова задача е да го погоди со пушка, а тоа симболизира сила, храброст и подготвеност да ја преземе улогата на глава на семејството.
„Пушката ми беше тешка, а јаболкото како да беше поставено повисоко од било кога. После третиот обид, најпосле успеав, но тоа предизвика подбивање од деверите до крајот на свадбата“, се шегува 32-годишниот Столе од Штип.
Скршени чинии за среќа
Скршени садови на свадбите обично се поврзуваат со грчки традиции, но овој обичај се практикува и во некои делови на Македонија.
На влезот од новиот дом, младоженците заедно кршат чинија или чаши со цел да се ослободат од лошата енергија и да влезат во брачниот живот со среќа и благосостојба.
„Се трудевме да ја скршиме чинијата што побрзо, но ете, една наша пријателка се обиде и ‘помогна’ непланирано, па на крајот имавме многу повеќе скршени чинии отколку што планиравме“, се потсетува Дона од Битола.
Кражба на невеста
Овој обичај, кој порано бил дел од реалноста, денес се изведува како шега.
Некои младоженци ја „крадат“ невестата пред почетокот на свадбата, симболизирајќи дека љубовта не познава граници.
Тие потоа „преговараат“ со родителите на невестата за да ја вратат назад во семејниот круг.
„Мене ми ја ‘украдоа’ невестата додека разговарав со пријателите. Три пати ме вртеа околу селото додека не плативме со две гајби пиво за да ја вратат“, раскажува Марјанчо од Велес.
Кршење капија
Во некои села, портата од домот на невестата се затвора со катанец пред младоженецот.
Негова задача е да ја „скрши“ или да ја отвори со помош на својата сила или со мало подмитување на клучарот – обично некој братучед на невестата.
Симболиката е дека младоженецот мора да покаже упорност за да ја добие својата избраничка.
„Не само што ја скршив вратата, туку целиот праг се измести. На крајот плативме и за вратата и за ракијата што се пиеше додека чекаа да се ‘отвори’ куќата“, вели Дарко од Радовиш.
„Носење вода“ за невестата
Во некои региони, кумот или деверот носи вода во сито или во чаша со дупка до новиот дом на младоженците.
Целта е водата да се пренесе без да се истури, што често е невозможна задача.
Оваа традиција е полна со шеги и смеење, бидејќи на крајот сите знаат дека водата ќе се истури.
„Татко ми едвај ја носеше чашата додека сите се смеевме. На крај мораше да оди трипати, но тоа беше дел од забавата“, раскажува Јована Костовска од Куманово.
Облекување на младоженецот
Еден особено интересен обичај е кога деверите го „облекуваат“ младоженецот наутро пред свадбата.
Овој процес често вклучува шеги, погрешно облекување или додавање на смешни детали како чорапи во различни бои или огромна вратоврска.
„Наместо кошула, ми дадоа некоја пижама. За малку ќе тргнев така! Но, тоа беше најсмешниот момент од утрото“, вели Стефан Илиевски од Охрид.
Македонските свадби не се само момент на славење, туку и вистински театар на обичаи што ги спојуваат хуморот, традицијата и културното наследство.
Со секоја нова генерација, овие обичаи добиваат свежи интерпретации, но и понатаму ја задржуваат суштинската симболика на љубовта, среќата и заедништвото.
Дали ќе се насмеете на „купањето“ на невестата или ќе се изненадите од гаѓањето со јаболко, едно е сигурно – македонските свадби се исклучително живописни и неповторливи настани кои остануваат во сеќавање на сите гости.
Б.З.М.
