Црногорската престолнина Подгорица од крајот на јуни, облеана со сонце, буквално се затвори за неколку часа откако електричната мрежа откажа и пропадна поради топлината што го зафати регионот, пишува „Bloomberg“.
Жителите на градот велат дека движењето на автомобилите било блокирано поради неработењето на семафорите, имало несреќи на интернет, алармите се огласиле поради немањето струја на крајот на јуни. „Мракот“ траеше само еден час, но беше опишан како „неподнослив“ и се стравува дека следната несреќа ќе трае подолго.
Лошата вест за жителите на Подгорица и милиони други ширум светот е дека токму тоа е случај – ризикот од прекин на електричната мрежа се зголемува со зголемувањето на температурите. Последните неколку месеци беа едни од најжешките досега. Истовремено, речиси и да нема инвестиции во модернизирање на мрежата за да биде отпорна на променетите енергетски услови.
Поради горештините се зголемува потрошувачката на струја, а снабдувањето станува нестабилно, што предизвика и колапс на мрежата во Црна Гора. Во Украина, каде што повеќе од половина од производниот капацитет е оштетен и уништен од војната, електроенергетските компании прибегнуваат кон закажани прекини за време на шпицот за да ја заштитат мрежата токму од такви дефекти.
Климатските промени имаат други влијанија врз мрежата, при што милиони домаќинства во Хјустон, Тексас, останаа без струја откако ураганот Берил ги уништи електричните капацитети. Сушата, исто така, ја затвора хидроенергијата во многу делови на Јужна Америка, кои главно се потпираат на хидроенергетските капацитети за производство на електрична енергија, а многу делови од континентот исто така страдаат од недостиг на електрична енергија и застој во мрежата.
Очекувањата за опасни појави поврзани со климатските промени постојат за речиси целиот свет – од Еквадор до Индија, истакнува и „Bloomberg“. Проблемот е што енергетските мрежи се градат со сосема различни услови на ум. Аналитичарите пред неколку дена објавија дека Европа, на пример, е на работ на криза со гориво, бидејќи повеќето рафинерии се дизајнирани да работат на многу пониски температури.
Нестабилната енергетска мрежа значи проблеми за домаќинствата и бизнисите, притисок врз владите, а може да биде и опасна по живот – во последниот дефект во Подгорица, болница во градот остана без струја. Побарувачката за енергија во лето достигнува максимум во повеќето европски земји – на пример, во Грција температурите со денови не паѓаат под 40°C, а тоа значително ги зголеми потребите за ладење. Дополнително зголемување има и поради електрификацијата на транспортот и другите дејности до 2038-ма година.
За да се одговори на предизвиците на економијата без емисии (неопходна за да се спречи зголемувањето на глобалните температури за повеќе од 1,5 °C до крајот на 2100-та година), потребни се инвестиции од 24,1 трилиони долари до 2050-та година, според пресметките на „Bloomberg NEF“. Главниот дел од нив ќе треба да го направат Кина и САД, но ниту една земја во светот не е изоставена од сметката.
Според анализата, до 2030-та година Кина треба да инвестира 1,2 трилиони долари во својата мрежа за да ги исполни обврските за јаглеродна неутралност. Трошоците на САД се 1 трилион долари. Потоа следат Индија со инвестиции за речиси 178 милијарди долари, Германија (155 милијарди долари) и Јапонија (145 милијарди долари).
Климатските промени многу добро ја покажуваат ранливоста на економиите во развој и влијаат не само на Мексико или Кувајт кои се богати со енергија, туку и на увозниците како Албанија. Голем дел од проблемите се чини дека се поврзани со лошото планирање.
На крајот на јуни во Кувајт, енергетските компании прибегнаа кон практиката на Украина и ја исклучија електричната енергија во некои области за да спречат колапс на мрежата. Но, тоа беше направено во паника и во последен момент, што доведе до стотици луѓе заглавени во лифтови и други проблеми. Украинската енергетска компанија однапред планира и подготвува распоред и го дистрибуира неколку часа пред прекинот на струјата.
Кувајтските власти признаваат дека во оваа фаза никој не ја сфаќа важноста на превентивните мерки и планирањето за годините што доаѓаат. И ако земјата има можност да добие милијарди долари од продажба на нафта, со кои ќе инвестира во енергетската мрежа, другите немаат толку среќа.
И Еквадор има големи резерви на нафта, но страда и од недоволно планирање. Во јуни земјата го доживеа и најсериозното затемнување на енергетската мрежа. Во Мексико, затемнувањето во јуни ги исклучи пумпите за вода во Чивава со недели.
