Интензивниот период на раст на каматните стапки, високите цени на нафтата и посилниот долар го турка консензусот на финансискиот пазар за економскиот раст на САД подалеку од утешната идеја за меко приземјување, пишува за „Financial Times“, Мохамед Ел-Ериан, претседател на „Queens’ College“ во Кембриџ и советник на „Allianz“ и „Gramercy“.
Според моите пресметки, ова ќе биде шести пат во последните 15 месеци да се сменат преовладувачките очекувања за најмоќната светска економија, посочува тој. Тоа е консензус кој, за жал, веројатно ќе трае подолго овој пат, загрозувајќи ја импресивно силната американска економија во последно време, поткопувајќи ја реалната финансиска стабилност и извезувајќи нестабилност во остатокот од светот.
Само во изминатите две недели, приносот на референтната 10-годишна американска обврзница се зголеми за околу 0,5 процентни поени на околу 4,8%, дел од целокупното поместување во целата структура на каматните стапки. Ова доведе до промена на приносите од импресивен 1 процентен поен од крајот на јуни, што со себе донесе повисоки каматни стапки за компаниите, пооптоварувачки автомобилски кредити за домаќинствата и поизразен и нерамномерен одлив на депозити од банкарскиот систем. Инвеститорите префрлија готовина на пазарот на пари. Поточно, 30-годишната стапка на хипотека е на пат да надмине 8%, што ги прави веќе скапите купувања на домови уште помалку достапни.
Меѓународните импликации од оваа промена вклучуваат поскапо и помалку доверливо финансирање и за Јапонија, покомплициран излез од сè понеодржливиот режим на монетарната политика со прелевачки ефекти за САД.
Сè понепредвидливото зголемување на приносите е комбинација на пазарите кои сфаќаат дека повисоките каматни стапки на Федералните резерви ќе останат такви уште некое време и потребата да се апсорбира значителната понуда на државни хартии од вредност (Т-записи) поради големите буџетски дефицити.
Масло на овој оган се високите цени на нафтата во услови на солидна побарувачка, тековните намалувања на производството на ОПЕК + и сериозно исцрпените залихи. Постои значителен ризик тоа да доведе до повисока инфлација за поширок опсег на стоки и услуги.
Ова се случувањата за кои не се радуваат стопанството и пазарите. Тие го забавуваат растот и ја зголемуваат заканата од стагфлација. Ризиците за финансиската стабилност се зголемуваат со неусогласеноста на каматните стапки.
Додека пазарите брзо се прилагодуваат на повисоките каматни стапки, приспособувањето на реалната економија е во многу порана фаза и сега има многу понапорен пат пред себе.
-Веќе повеќе од една година тврдам дека САД се во позиција да избегнат рецесија во 2023-та година, што многумина постојано го предвидуваа, пишува авторот. Сега сум помалку уверен во она што претстои во 2024-та година, со оглед на тоа како неодамнешниот скок на каматните стапки ја продлабочува ерозијата на финансиската, човечката и институционалната отпорност, вели Мохамед Ел-Ериан.
„Мојата доверба е потресена и од Федералните резерви, кои сè уште не сфатиле дека нивните идни насоки – како и рамката на монетарната политика и начинот на кој службениците ја комуницираат соодветната цел на инфлацијата – мора брзо да се прилагодат на реалноста на променетата економска парадигма“, пишува Ел-Еријан.
Всушност, најмоќната централна банка во светот допрва треба целосно да ја прифати фундаменталната промена во дефинирачката карактеристика на економијата од свет на недоволна побарувачка во свет во кој секторот на понудата ќе биде многу помалку флексибилен неколку години. Колку подолго и е потребно на ФЕД да се прилагоди, толку е поголем ризикот за економската благосостојба.
„Минатата година беше обликувана од пазарите кои се приспособуваа на централните банки кои ја достигнаа неповолната инфлаторна реалност. Оваа година, пазарите ги ценат цените со значителна веројатност дека стапките ќе останат повисоки подолго време, додавајќи на контракцијата што се гради. На крајот на краиштата, како што неодамна со право рече шефот на ФЕД, „најважното прашање во овој момент не е дали е неопходно дополнително зголемување на каматните стапки оваа година, туку колку долго ќе треба да ги одржуваме стапките доволно рестриктивно за да ги постигнеме нашите цели“, додава авторот.
На состанокот кон крајот на септември, претседателот на ФЕД Џеј Пауел изјави: „Кога јас и моите колеги ги објавивме нашите проекции за најверојатниот пат за економијата и каматните стапки пред неколку недели, една од нашите цели беше да влијаеме на одлуките за трошење и инвестиции денес и во наредните месеци“.
„Ако конгресниот метеж дополнително се продлабочи и ако Федералните резерви продолжи да бавно ги менува клучните основи во формулирањето на својата политика, економските изненадувања во САД нема да бидат пријатни за домашната економија или за остатокот од светот“, заклучува Ел-Еријан.
