Банката за меѓународни порамнувања (БИС) повика на повеќе зголемувања на каматните стапки и предупреди дека глобалната економија сега е во клучна фаза каде земјите се борат да ја контролираат инфлацијата, пренесува „Reuters“.
И покрај постојаниот пораст на каматните стапки во изминатите 18 месеци, инфлацијата во многу водечки економии останува тврдоглаво висока, а порастот на стапките на задолжување ги предизвика најлошите колапси на банките од финансиската криза пред 15 години.
„Светската економија е на критичен крстопат. Мора да се решат сериозни предизвици“, коментира генералниот директор на „БИС“, Агустин Карстенс во годишниот извештај на организацијата објавен во неделата.
„Времето на упорно тежнеење кон краткорочен раст заврши. Монетарната политика сега мора да ја врати ценовната стабилност. Фискалната политика мора да се консолидира“, додаде тој.
Клаудио Борио, шеф на монетарниот и економскиот оддел на „БИС“, додаде дека постои ризик од појава на „инфлациона психологија“, иако поголемите од очекуваните зголемувања на каматните стапки во Велика Британија и Норвешка минатата недела покажаа дека централните банки се обидуваат „да ја направат своето работа“ за справување со проблемот.
Но, нивните предизвици се единствени според стандардите по Втората светска војна. За прв пат во поголемиот дел од светот, забрзаната инфлација коегзистира со продорни финансиски ранливости.
Колку подолго инфлацијата останува висока, толку посилно и подолго ќе биде заострувањето на монетарната политика, пишуваат авторите на извештајот на „БИС“, предупредувајќи дека можноста за поголеми неволји во банкарскиот сектор сега е „суштинска“.
Ако каматните стапки ги достигнат нивоата од 1990-тите, вкупниот товар за сервисирање на долгот на врвните економии ќе биде највисок во историјата, истакна Борио.
„Мислам дека централните банки ќе ја контролираат инфлацијата. Ова е нивна работа – да ја вратат стабилноста на цените. Прашањето е по која цена“, изјави тој за „Reuters“.
Швајцарската „БИС“ го одржа својот годишен состанок во последниве денови, на кој врвните централни банкари разговараа за превирањата во изминатите неколку месеци.
Во март и април пропаднаа неколку американски регионални банки, вклучително и „Silicon Valley Bank“, а потоа дојде до итна помош на „Credit Suisse“ во дворот на „БИС“.
Историски гледано, циклусите на зголемувања на каматните стапки за 15% вршат голем притисок врз банкарскиот систем, иако фреквенцијата значително се зголемува ако каматните стапки растат, инфлацијата забрза или цените на куќите нагло пораснат, покажа извештајот на „БИС“.
Зголемувањата би можеле да бидат високи до 40% ако односот на приватниот долг кон БДП-то е историски висок во времето на првото зголемување на стапката.
„Многу високите нивоа на долг, извонредното забрзување на светската инфлација и силниот пандемичен раст на цените на куќите ги исполнуваат сите овие критериуми“, забележува „БИС“.
Исто така, се проценува дека трошоците за поддршка на стареењето на населението ќе пораснат за околу 4%-5% од БДП-то во развиените и пазарните економии во развој во следните 20 години, соодветно.
Ако владите не го затегнат ременот, ова ќе го турка долгот над 200% и 150% од БДП-то до 2050-та година во развиените и економиите во развој, а тој дури може да се зголеми дополнително ако економскиот раст забави.
Дел од извештајот, кој веќе беше објавен минатата недела, го наведе „револуционерниот“ модел за развој на финансискиот систем, во кој дигиталните валути на централната банка и токенизираните банкарски средства ги забрзуваат и олеснуваат трансакциите и глобалната трговија.
Коментирајќи ја економската слика, Карстенс, кој е поранешен шеф на мексиканската централна банка, истакна дека фокусот сега е на постапките на гувернерите на централните банки.
„Мора да се коригираат нереалните очекувања кои се појавија по глобалната финансиска криза и пандемијата со Ковид-19 за обемот и издржливоста на монетарната и фискалната поддршка“, посочи тој.
Во „БИС“ веруваат дека сè уште е можно благо придвижување за економијата, каде каматните стапки растат без да предизвикаат рецесија или големи банкарски неуспеси, но прифаќа дека е во тешка позиција.
Анализата на „Bank of America“ покажа дека имало 470 зголемувања на каматните стапки на глобално ниво во изминатите две години, во споредба со 1.202 намалувања на стапките од финансиската криза.
Банката на федерални резерви ги зголеми каматните стапки за 500 базични поени од речиси нула, Европската централна банка ги зголеми каматните стапки во еврозоната за 400 базични поени, а многу економии во развој ширум светот направија многу поголеми зголемувања.
Останува прашањето што повеќе ќе биде потребно, особено со знаците дека компаниите ја искористуваат можноста да го зголемат профитот и работниците сега бараат повисоки плати за да се спречи натамошна ерозија на нивниот животен стандард.
