Европската централна банка (ЕЦБ) полека станува свесна за важноста на еден од двигателите на инфлацијата, која се покажа како многу поопасна од спиралата на платите и цените која досега и беше главна грижа.
Во последно време членовите на УО на ЕЦБ ги апострофираат високите профити на компаниите, кои според претседателката на ЕЦБ, Кристин Лагард, ги зголемуваат платите и цените.
Таканаречената лакомост ги попречува напорите за зауздување на растот на потрошувачките цени, што значи дека ЕЦБ можеби ќе треба дополнително да ја заостри монетарната политика за да ја достигне целта од два проценти – исто како што официјалните лица укажуваат на крајот на најагресивниот циклус на зголемување на каматните стапки.
„Постојат јасни ризици дека падот на инфлацијата ќе биде побавен од претходно прогнозираните поради зголемените корпоративни маржи“, рече Пиет Кристијансен, главен стратег во Danske Bank во Копенхаген.
Тоа е затоа што компаниите се со поголема веројатност да ги зголемат цените побрзо за да ги надоместат повисоките влезни трошоци отколку да ги намалат кога нивните трошоци паѓаат, дозволувајќи им да ги задржат повисоките маржи подолго, објасни тој.
„Многу е тешко ЕЦБ да одговори на оваа динамика“, рече Кристијансен.
Иако растот на маргината оваа година нема да биде толку брз како што беше во 2022 година, „секој конфликт помеѓу платите, корпоративниот профит и јавниот сектор би бил исклучително штетен и може да ja предизвика нашата монетарна реакција“, изјавија потпретседателот на ЕЦБ Луис де Гуиндос во средата.
Корпоративниот профит е поголем двигател на растот на цените од трошоците за работна сила веќе некое време – почнувајќи од 2021 година, вели Маева Кузин од Bloomberg Economics. Таа пресмета дека зголемената заработка на компанијата генерирала повеќе од две третини од инфлацијата на крајот на минатата година.
Економистите веќе долго време ја повикуваат ЕЦБ за нејзиниот слаб ефект врз растот на цените по заклучувањето, а растот на корпоративниот профит само почна да ги загрижува во изминатите неколку месеци.
„Многу фирми беа во можност да ги зголемат своите профитни маржи во секторите кои се соочуваат со тесна понуда и зголемена побарувачка“, им рече на колегите главниот економист на ЕЦБ, Филип Лејн, тврдејќи дека „платите имаа само ограничено влијание врз инфлацијата во последните две години и дека растот на профитот беше значително подинамичен“.
Пример за ова е Латвија, каде што инфлацијата порасна најбрзо од сите 20 земји од еврозоната. Гувернерот на централната банка, Мартиш Казакс, верува дека некои локални компании ги зголемуваат цените „само затоа што можат“.
„Затоа Управниот совет продолжува да ги зголемува стапките во ситуација кога усогласениот индекс на потрошувачки цени почнува да паѓа под влијание на падот на светските цени на енергијата“, рече тој.
„Клиентите исто така можат да ја одиграат својата улога“, посочува Казакс, советувајќи ги да бидат попребирливи при купувањето и да бараат подобри зделки.
Некои од неговите колеги, како хрватскиот гувернер Борис Вујчиќ, тврдат дека растот на корпоративниот профит не е толку опасен. Минатата недела тој утврди дека послабиот економски раст ќе ги намали можностите за дополнителни поскапувања.
Пред неколку дена, членката на Извршниот одбор, Изабел Шнабел, призна дека ЕЦБ „не обрнала доволно внимание на профитот“, но додаде дека веројатно не можат да започнат спирала на раст на цените како платите.
„Со профитот има посилна самокорекција бидејќи луѓето некако мора да ги платат тие повисоки цени“, рече таа. „Не гледам дека тоа може континуирано да се екстраполира во иднината, но секако мораме да ја следиме ситуацијата, што го правиме многу подетално од претходно.
ЕЦБ може да го забави неодамнешното темпо на зголемување на каматните стапки на 4 мај, зголемувајќи ја каматната стапка на 3,25 отсто за четвртина процентен поен. Се предвидува дека инфлацијата ќе падне на 2,8 отсто до крајот на годината од повеќе од девет отсто на почетокот, пред да се врати во нормала во втората половина на 2025 година.
Но, бидејќи и фирмите и потрошувачите се обидуваат да се заштитат од зголемените трошоци, Оскар Арс, главен директор за економија и истражување на ЕЦБ, предупредува дека спиралата на цените сепак може да ескалира.
„Комбинацијата од повисоки профитни маржи, повисоки номинални плати и повисоки цени се заканува со силен секундарен ефект“, напишаа тој и неговите колеги.
