По гледањето на филмот Матрикс, многумина размислуваа за можноста дека живееме во некаква симулација, односно компјутерска програма создадена од понапредна интелигенција. Но, оваа идеја не е нешто ново. Научниците и филозофите со векови се „забавуваат“ со овој проблем.
На пример, филозофот Рене Декарт уште во 17 век претпоставил дека постои демон кој нè мами и ги контролира нашите сетила. Ова беше основа за создавање на мисловен експеримент наречен „Мозок во буре“, кој целосно ја преиспитува нашата реалност.
Мозок во буре е хипотетичка ситуација каде што сите ние сме мозоци во буриња контролирани од некој „луд“ научник. Тие буриња, како оние во филмот Матрикс, би го одржале нашиот мозок, а научникот би имал способност да создава виртуелни дразби.
Мозокот би ги регистрирал овие сетила на ист начин како што ги процесуираме сетилните искуства денес, имајќи предвид дека тие и онака веќе се толкуваат како електрични сигнали.
Мозок во буре и компјутерска симулација
Мислениот експеримент, значи, сугерира дека сè што мислиме, чувствуваме и гледаме можеби доаѓа од електрични импулси испратени од некој преку електроди, а ние не ја забележуваме разликата. Тој филозофски проблем во модерното време се прошири на сценарио за компјутерска симулација – наместо да бидеме мозоци во некоја комора, можеби живееме во виртуелен свет создаден од вонземска интелигенција.
И тука е прашањето дали можеме да разбереме дали сме во таква ситуација или не, а научниците во последно време често се занимаваат со тој проблем. Така, физичарот Мелвин М. Вопсон од Универзитетот во Портсмут неодамна претстави неколку практични начини на проверка кои би можеле да утврдат дали сме „мозоци во буре“.
Имено, физичарите веќе некое време се прашуваат зошто во просторот има услови погодни за развој на животот, односно зошто законите на физиката и константите имаат многу специфични вредности кои овозможуваат формирање на ѕвезди, планети и на крајот живи суштества. Вообичаениот одговор е дека живееме во бесконечен мултиверзум, па затоа не е чудно што во одреден момент се појавил универзум како нашиот.
Но, постои уште една можност – универзумот е софтверска симулација управувана од напреден вонземски вид кој ги прилагодува условите и правилата за да може да се развие флората и фауната. Оваа втора опција е поддржана од гранка на науката наречена информациска физика, што укажува дека простор-времето и материјата не се фундаментални феномени.
Наместо тоа, физичката реалност е фундаментално составена од делови од информации од кои произлегува нашето искуство за време-просторот. Ова води до исклучително интересна можност целиот наш универзум да биде всушност компјутерска симулација. Физичарот Џон Арчибалд Вилер во 1989 година постави хипотеза дека универзумот фундаментално се заснова на математиката и е создаден од информации.
И филозофот Ник Бостром од Универзитетот Оксфорд ја формулираше својата теорија за компјутерска симулација во 2003 година, наведувајќи дека некоја исклучително напредна цивилизација треба да достигне точка на развој каде што нејзината технологија е толку софистицирана што симулациите не би се разликувале од реалноста, а учесниците не би биле свесни дека се во виртуелен свет.
Емпириски докази
Постојат „докази“ кои сугерираат дека нашата физичка реалност навистина може да биде виртуелна, според Вопсон. Имено, секој свет на виртуелна реалност се заснова на обработка на информации. Ова значи дека сè е на крајот дигитализирано или пиксели до минимална големина што не може дополнително да се подели – битови.
„Според теоријата на квантната механика, ова важи за нашата реалност бидејќи таму е најмалата единица за енергија, должина и време. Елементарните честички, кои ја сочинуваат целата видлива материја во универзумот, се најмалите единици на материјата. нашиот свет е пиксели“, пишува Вопсон.
„Законите на физиката кои управуваат со сè во универзумот, исто така, наликуваат на компјутерскиот код на некоја симулација. Освен тоа, насекаде има математички равенки, бројки и геометриски обрасци. Се чини дека светот е целосно заснован на математиката“, додава тој.
Друга љубопитност во физиката што ја поддржува хипотезата за симулација е ограничувањето на брзината во нашиот универзум, што е брзината на светлината. Во виртуелната реалност, ова ограничување би одговарало на ограничувањето на брзината на процесорот, односно неговата моќност.
Најголемиот доказ за хипотезата за симулација доаѓа од квантната механика, што укажува дека светот околу нас „не е реален“, односно честичките во одредени состојби изгледаат дека постојат само ако ги набљудуваме. Пред процесот на набљудување, тие истовремено постојат во различни состојби. Слична е и компјутерската симулација, која бара програмер или набљудувач да иницира настани, објаснува физичарот.
Како можеме да го провериме ова?
Под претпоставка дека универзумот навистина е симулација, какви експерименти би можеле да извршиме во симулацијата за да го докажеме тоа?
„Разумно е да се претпостави дека симулираниот универзум ќе содржи многу битови со информации кои го претставуваат самиот код. Затоа, откривањето на овие делови од информации треба да ја докаже хипотезата за симулацијата“, објаснува Вопсон.
„Неодамна предложениот принцип на еквивалентност на маса-енергија-информација (M/E/I) сугерира дека масата може да се изрази како енергија или информација, или обратно – дека информациските битови мора да имаат мала маса. И ова ни обезбедува основа за истрага“, додава тој.
Вопсон постулира дека информацијата е всушност петтата форма на материја во универзумот. Тој дури ја пресметал очекуваната содржина на информации по елементарна честичка и оваа година составил експериментален протокол за тестирање на овие предвидувања.
„Природата на нашата реалност е една од најголемите мистерии“
Експериментот вклучува бришење на информациите содржани во елементарните честички со тоа што ќе им се дозволи на нив и на нивните античестички да се уништат со блесок на енергија, испуштајќи фотони или честички светлина.
“Го предвидов, врз основа на информациската физика, точниот опсег на очекуваните фреквенции на генерираните фотони. Експериментот може да се спроведе, ја имаме потребната технологија за него. Сега работиме на финансирање на тој проект”, рече Вопсон.
Постојат и други пристапи. Покојниот физичар Џон Бароу тврдеше дека симулацијата ќе има мали компјутерски грешки кои програмерот ќе треба да ги поправи за да може виртуелната реалност да продолжи да работи. Тој верува дека ние би можеле да ги согледаме овие корекции како неочекувани контрадикторни експериментални резултати, како промени во природните константи.
Природна константа е физичка величина која не се менува во времето и просторот, односно константа што се појавува во математичкиот опис на законите на физиката. Затоа, друга опција за одредување на формата на нашата реалност (или компјутерска симулација) е следење на вредностите на овие константи.
„Природата на нашата реалност е една од најголемите мистерии. Колку посериозно ја сфатиме хипотезата за симулација, толку се поголеми шансите еден ден да ја докажеме или отфрлиме“, смета Вопсон.
