Украина и нејзините партнери бараат повлекување на руските сили од нуклеарната централа, на Русите не им текнува да го сторат тоа, а меѓународните експерти се двоумат да дојдат чекајќи решение.
И покрај фактот што Украина и нејзините сојузници тврдат дека руските сили ја гранатираат нуклеарната централа во Запорожје, нивните постапки и нивната сопствена логика укажуваат на спротивното. Прво, руските сили ја контролираат нуклеарната централа од март и се одговорни за нејзината безбедност. Второ, јасно е дека не е во нивен интерес да ја изгубат контролата врз таа територија и најголемата европска нуклеарна централа, бидејќи тоа би значело голем чекор наназад: губење на исклучително важен енергетски објект и спречување на нивниот понатамошен напредок, доколку се планира. Трето, Москва упорно поканува експерти од Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) со кои тесно соработува, а посетата се подготвуваше во текот на мај и јуни. Тогаш се поставува прашањето зошто тие самите би ја гранатирале областа на електраната.
Експертскиот тим, очигледно, сака да оди во Запорожје, но не го прави тоа. Одделот за безбедност на Секретаријатот на ОН, кој требаше да го одобри патувањето во проблематичната област, го блокираше патувањето. Во четвртокот на седницата на Советот за безбедност на ОН, шефот на меѓународната мисија за атомска енергија, Рафаел Гроси, изјави дека во моментов нема непосредна итна опасност во нуклеарната централа Запорожје, но дека ситуацијата може да се промени во секој момент. Гроси ги повика Украина и Русија да дозволат мисија од експерти да ја посети нуклеарната централа што е можно поскоро и најави дека е подготвен самиот да ја води мисијата. Оваа агенција добива редовни извештаи за состојбата на нуклеарната централа и од украинска и од руска страна, а информациите се контрадикторни, а меѓународната мисија се воздржува од именување на виновникот.
Кога би дошле, меѓународните експерти за атомска енергија би се нашле во ситуација да видат кој всушност ја таргетира нуклеарната централа и за тоа ќе треба да поднесат извештај. Затоа е разбирливо да чекаат некој друг да ја реши ситуацијата и да не се ставаат во непријатна положба.
Од друга страна, Украина постави три услови за да им даде дозвола на членовите на мисијата да заминат во Запорожје. На седницата на Советот за безбедност на ОН овие барања ги соопшти ополномоштениот Сергеј Кишлица. Како прво, Русија треба да изјави дека ја прифаќа меѓународната мисија без никакви услови и дека не го попречува пристигнувањето на мисијата од територијата што ја контролира украинската страна. Исто така, потребно е деминирање на просторот околу нуклеарната централа, а под три – потребно е Русите да ги повлечат војниците, оружјето и опремата од нуклеарната централа.
Високо рангираните руски претставници во ОН и европските меѓународни институции Василиј Небензја и Михаил Улјанов во Њујорк и Виена побараа Украина да ги прекине нападите на територијата на нуклеарната централа Запорожје и да ја гарантира безбедноста на учесниците во меѓународната мисија. Украина и САД долго време бараат повлекување на руските сили, а во неделата, во одделни изјави, истото барање го упатија и ЕУ и десетина други земји, меѓу кои Австралија, Нов Зеланд, Јапонија, Јужна Кореја.
Тоа значи дека дипломатскиот притисок врз Москва се зголемува и дека е во интерес на Киев и неговите сојузници да ја продолжат опасноста околу електраната. Не само што се бара повлекување на војската и другиот персонал од нуклеарната централа Запорожје и нејзината непосредна околина, туку и од цела Украина.
Што можат да направат руските сојузнички сили во Запорожје? Едно од решенијата е да се окупираат три населени места на десниот брег на Днепар (нуклеарната централа е на левиот брег) од каде што украинската армија ја напаѓа централата. Повеќето од ударите се одбиени од руските сили за воздушна одбрана, но не сите. Сепак, тоа би значело интензивирање на борбите во близина на нуклеарната централа, зголемување на ризикот од несреќа и уште поголем притисок за повлекување. Во неделата, ден по последниот напад, членот на советот на Запорожјската област Владимир Рогов најави дека, доколку продолжи ескалацијата околу нуклеарната централа, Русија може да биде принудена да ја „спаси нуклеарната централа“, односно да ја „зачува“, што , како што рече, ќе предизвика проблеми со електричната енергија на териториите контролирани од Киев. Затоа Рогов предложи да се воведе „режим на молк“ и да се дадат гаранции на експертите да дојдат во нуклеарната централа. Ова е оптималниот исход за руската страна.
Доколку нуклеарната централа навистина би била затворена, тоа би значело и прекин на снабдувањето со електрична енергија на целиот југ, кој сега го држат руските сили. Со оглед на најавеното одржување референдуми во преземените области, каде што жителите би се изјасниле за припојување на териториите кон Русија, оваа опција не е добра за руската страна бидејќи без струја населението би било принудено да ги напушти овие територии, а референдумите би пропаднале – што е целта на Киев. Во моментов, најголемата европска нуклеарна централа работи со намален капацитет: работат само два од шесте реактори. Сепак, очигледната намера на Русија е да ја интегрира нуклеарната енергија во својот енергетски систем и да ги остави властите во Киев без струја, како и голем приход од извозот во ЕУ. Затоа, тешко дека Русија би можела да го исполни максималистичкото барање на Киев и нејзините партнери и да се повлече и да им го остави на украинските сили.
