Дали војната ќе се прошири низ Европа и светот? Дали Украина ќе преживее? Дали светските односи трајно се нарушени?
Конфликтот во Украина и влошувањето на меѓународните односи го отворија прашањето дали конфликтот би можел да ескалира на европско, па дури и на глобално ниво!
-Русија наскоро би можела да започне голема војна во Европа. Можноста за војна зависи од вас, рече претседателот на Украина Владимир Зеленски во своето обраќање, пренесува АФП. Тој ги повика западните лидери на помош, поради последните случувања.
Дали навистина може да има нова светска војна? На 8 декември Џо Бајден ја отфрли можноста за директна вооружена интервенција на САД во Украина.
-Имаме морална должност и договорна обврска кон нашите НАТО сојузници, доколку бидат нападнати. Нашата обврска не ја вклучува Украина, изјави американскиот претседател за Си-Ен-Ен на крајот од претходната календарска година.
Познато е дека во блиското минато членството во НАТО не ги принуди САД да се воздржат од вооружени дејствија на територијата на нечленки (Косово, Ирак, Авганистан, Либија, Сирија).
Не сакаат директен конфликт во Русија, без разлика што не кријат дека целта на интервенцијата во Украина е да се спречи ширењето на НАТО и неговото натамошно приближување кон руските граници. Според претседателот Владимир Путин, Украина е „територија што ја користат трети земји за да креираат свои закани против Русија“. Затоа Зеленски се доживува како експонент на Западот, пред се поради насилната промена на власта во Украина во 2014 година, по што започнаа конфликти со проруското население.
Значи, ако претпоставиме дека нема да има директна војна, каков е можниот понатамошен исход од конфликтот во Украина? Соединетите Американски Држави веројатно нема да ги поддржат Украинците со своја војска, но може да се очекува испраќање воени советници, снабдување со оружје и муниција, заедно со сет меѓународни санкции насочени кон руските функционери, компании и државата. Американската политика би можела да биде слична на онаа на Тајван, чија независност од Кина беше силно поддржана со децении, но тие никогаш не ја предвидоа можноста за вооружен конфликт со Кина околу овој остров во Пацификот. Од друга страна, Русија како енергетска сила секако располага со механизми да одговори и значително да ја наруши економската состојба. Во овој момент, цената на гасот веќе скокна на над 1.400 долари за кубен метар!
Не ереално да се очекува ширење на конфликтот надвор од границите на Украина, како и постојана окупација од страна на Русија на поголем дел од самата земја. Не само што е под знак прашалник колку долго би била одржлива таквата ситуација, туку и дискутабилно е дали воопшто тоа била намерата на Русија. Владимир Путин ги негираше шпекулациите за „обнова на империјата“, нагласувајќи дека Русија „ги сватила новите реалности по распадот на Советскиот Сојуз и активно работела на зајакнување на соработката со другите поранешни советски републики“.
Останува прашањето дали целта на Москва е да го анектира Донбас, како Крим, кој со волјата на народот и се приклучи на Руската Федерација на референдумот во 2014 година. Или со признавање на DNR и LNR, тие сакаат да го парализираат потенцијалниот пат на Украина кон НАТО, како што беше направено во минатото со Грузија (Јужна Осетија) и Молдавија (Форнит). Владимир Путин неодамна потпиша изјави за признавање на двете проруски народни републики, но нема официјални изјави за нивно присоединување кон Русија. Како мотив за признавањето беа наведени честите прекршувања на Договорот од Минск од 2014 година, со кој заврши претходниот руско-украински конфликт.
Дури и ако конфликтите останат во границите на Украина, меѓународните односи се сериозно затегнати, бидејќи сите светски актери зазедоа свој став по ова прашање. Британија, како традиционално најблизок американски сојузник, ги држи истите позиции како Вашингтон. Британскиот премиер Борис Џонсон зборуваше за „катастрофа на континентот“, повикувајќи на итен состанок на лидерите на НАТО.
Емануел Макрон, претседателот на Франција како претседавач со ОН, повика на итна седница на Советот за безбедност на ЕУ, обвинувајќи ја Русија за „еднострано кршење на меѓународните обврски и напаѓање на суверенитетот на Украина.“ Германија ја блокираше понатамошната работа на Северен тек 2, додека канцеларот Шолц ја нагласи солидарноста со Украина и нејзиниот народ „и додаде дека“ Германија тесно ќе соработува со другите земји во НАТО и ЕУ“.
Меѓутоа, ако американската интервенција е тешко да се очекува, тогаш таа не може да се очекува од земјите на ЕУ, со оглед на поголемата енергетска зависност на Европа од Русија, но и нејзината тенденција да се дистанцира од заедничката одбранбена и безбедносна политика со Вашингтон. Секое можно мешање ќе се ограничи на економско и пропагандно.
Канада, Австралија, Нов Зеланд и Јапонија веќе се приклучија на санкциите против Русија.
Кина смета дека ситуацијата во Украина е последица на историските фактори.
Постојаниот претставник на Кина во ОН Занг Јун ги повика сите земји да се придржуваат до принципот на „неделлива безбедност“, додавајќи дека „кинеската позиција за заштита на суверенитетот и територијалниот интегритет на сите земји останува конзистентна“. Принципот на „неделива безбедност“ беше дефиниран во Хелсиншкиот акт од 1975 година, кој предвидува дека безбедноста треба да се гледа како колективен концепт, така што „ниту една земја не треба да ја зајакне својата безбедност на сметка на друга“, што во овој случај ја прави Украина потенцијален пристап во НАТО, што претставува закана за Русија.
