Сите ние добро знаеме дека секоја фирма има потреба од банка партнер, на која ќе може да се потпре во делот на секојдневното работење, од аспект на уплата на дневен промет, вршење на плаќања во домашниот и странскиот платен промет, добивање на банкарски гаранции, кредити за инвестиции и одржување на тековна ликвидност, итн.
Денес ќе ставиме акцент на сегментот кредитирање на компании, каде ќе ви предочам неколку работи кои треба да ги знаете пред да се упатите во некоја банка за да побарате кредит за вашата компанија.
Најбитно од се, пред да одите во банка, особено доколку немате доволно познавање од финансии е да појдете кај својот книговодител и да го прашате следниве неколку прашања:
- Колкави приходи остварила компанијата годишно во изминатите 3 години (колку вкупно фактурирала компанијата на своите купувачи)
- Колкава е добивката/загубата на компанијата во изминатите 3 години
- Колкави се побарувањата и обврските на компанијата во моментот, односно колку компанијата должи на своите добавувачи и колку компанијата побарува од своите купувачи
Овие неколку прашања со сигурност ќе ви ги постават од банката, бидејќи се клучни за понатамошниот тек на преговорите за одобрување на кредитот.
Доколку ги исполнувате минималните критериуми кои ги бара банката каде што аплицирате за кредит, потребно ќе бида да ја оправдате намената на средствата, односно да приложите соодветни фактури или договори кои би се плаќале наменски од кредитот.
Банките имаат можност да одобруваат краткорочни и долгорочни кредити за компаниите.
Краткорочни кредити
Краткорочните кредити се со рок на отплата до 1 година, каде намената на истите е за одржување на тековната ликвидност на компаниите, односно како премостување за плаќање на тековните обврски кон добавувачите до моментот на наплата на своите побарувања од купувачите.
Еден од најчесто користените кредити на банките е револвинг кредитот со рок на враќање до 1 година, од кои може да се повлекуваат и враќаат средства на дневна основа. Овие кредити немаат рата за отплата месечно, туку се враќа само пресметаната камата во зависност од искористеното салдо во тековниот месец, а со датумот на доспевање треба целосно да се затвори кредитот.
Втор кредит кој банките го одобруваат за одржување на тековна ликвидност е кредитот за пречекорување на сметката, или таканаречен Овердрафт. Овој тип на кредит има подеднаква функција како традиционалниот лимит на трансакциска сметка за физички лица, со кој можете да влезете во минус на сметката до одобрениот лимит од страна на банката и за истиот се плаќа еднаш месечно камата во зависност од искористеноста на истиот во тековниот месец. Кај овие кредити, доколку компанијата уредно ги сервисира обврските по основ на камата и одржува стабилно работење, се обновуваат по автоматизам секоја година.
Долгорочни кредити
Долгорочните кредити кои ги одобруваат банките можат да бидат до 3 години рок на отплата за средства за тековно работење, и до 10 години рок на отплата за инвестиции во основни средства.
Што значи кредити за тековно работење до 3 години рок на отплата?
Средствата од кредитот треба да бидат наменети за набавка на репроматеријали или производи, со што друштвото би можело да има доволно време во рамки на времетраењето на кредитот да ја набави робата, да произведе или да ја продаде робата, а воедно и да ја наплати од своите купувачи. Кај овие кредити ратата се плаќа ануитетски месечно, односно со секоја платена рата се намалува салдото на кредитот и така се до негова целосна отплата. Максималниот рок на овие кредити е 3 години, бидејќи реално нема логика процесот на набавка, производство, продажба и наплата да трае подолг временски периот. Целиот профит на компанијата би се одлеал на тој начин во камата за кредитот на банката и не би останао ништи за компанијата.
Што значи кредити за инвестиции во основни средства со рок на отплата до 10 години?
Средствата кај овие кредити се наменети за плаќање на основни средства, односно купување на машини и опрема, купување на возила, купување на деловен простор, изградба на деловен објект, изградба на станбени згради, изведба на фотоволтаични централи, земјоделие итн.
Овие кредити најчесто имаат можност за грејс период, а тоа значи дека во времетраењето на грејс периодот би плаќале само камата за салдото на кредитот, а со тоа би ви се намалил бројот на рати кои би ги платиле за кредитот.
При аплицирање за инвестициски кредит, задолжително треба да имате направено бизнис план, каде ќе биде претставена текстуално самата инвестиција, а секако ќе треба истата да биде претставена и со бројки и проекции, каде ќе биде прикажан ефектот во финансиските податоци на компанијата од направената инвестиција за минимум 5 до 10 години во иднина.
Најбитен битен момент што треба да го знаете е дека кредитите за компаниите секогаш мора да бидат целосно наменски искористени, односно средствата од кредитот треба да бидат наменети за плаќање на фактури, по основ на договори, тековни обврски итн., а во ниту еден случај не можат да бидат вадени како материјални трошоци, да се даваат позајмици или да се затвораат тековни кредити (освен кога се работи за рефинансирање од друга банка).
Исто така доста битно е да се знае дека банките вообичаено не кредитираат компании кои прикажуваат загуба во своите финансиски податоци, бидејќи каматата за кредитите е трошок на компанијата, додека главницата на кредитите треба да се отплаќа реално од добивката на компанијата. Исклучок може да се направи само со добро и издржано оправдување за направената загуба во компанијата (нова компанија, промена на дејност, големи сопствени инвестиции во тековната година итн.).
До следниот банкарски совет,
Вашиот Банкар
