Победата на Доналд Трамп на изборите во САД уште не беше остварена кога Пол Кругман убедено ја запечати судбината на глобалната економија. „Трамп ќе донесе глобална рецесија“, објави добитникот на Нобеловата награда за економија на утрото по победата на Трамп на „Twitter“.
Неколку дена подоцна тој додаде уште неколку редови во иста смисла во неговата редовна колона во „Њујорк тајмс“. Други економисти не реагираа толку крајно, но генерално се согласија во едно – еден таков шок, како Трамп во Белата куќа, ќе има економски последици за сите.
Па, 13 месеци подоцна никој не го забележува тој шок. Дури и напротив, во економски поглед, сите очекувања поминаа. На меѓународните берзи, индексите побрзаа од еден до друг запис. Светската трговија, исто така, се развива многу добро, глобалниот економски раст, исто така, се појави позитивно. Официјални податоци се уште нема, но во последната анализа Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) очекува раст од 3,7 отсто – највисока од 2011-та година. Ова е, исто така, 0,3 процентни поени над пролетната прогноза на организацијата.
Забележителен факт за изминатата година е дека за прв пат по многу години речиси сите региони придонесуваат за подемот. Пазарите во развој Бразил и Русија ги оставија зад себе своите долгорочни рецесии, Кина продолжува да расте за околу 7 отсто. Но, пред сè треба да се заблагодариме на позитивните изненадувања во индустријализираните земји, како САД, Јапонија и еврозоната.
Каде изворите на овој неочекувано силен раст можат да бидат скриени? Од една страна, политички, сè останува изненадувачки мирно. Објавениот од Трамп план „America first“ засега останува само „бучно“ барање, а трговска војна меѓу САД и Кина, барем засега не започнува. Во Европа преговорите за „Brexit“ поминуваат без излишна и бучна драма, а изборите во Холандија, Франција и Германија доведоа до успех за некои антиевропски движења, но не и до многу повеќе.
Од друга страна, по драматичниот пад на цените на нафтата во 2014-та година во моментов суровината останува релативно евтина, кој делува како бесплатна конјунктурна програма за големите земји извознички.
Но можеби најважната причина останува политиката на централните банки – во Токио, Вашингтон и во Франкфурт. Банкарите продолжуваат да ги снадбдуваат пазарите со евтини кредити и пари и ќе продолжат во истиот дух и во наредните години. Ова веројатно ќе доведе до стабилен раст и во 2018-та година. Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) предвидува за новата година раст од 3,7 отсто.
Се разбира, постојат нови, но исто така и стари ризици. Само по себе, промената на годината од еден ден до следниот не менува многу работи.
Од една страна, геополитичката тензија останува висока. Може да експлодира, на пример, долж оската на Северна Кореја и САД. Не е познато како ќе се развијат работите на Блискиот Исток или Иран.
Освен тоа – Велика Британија и ЕУ ќе продолжат да оддаваат многу време и енергија на своите преговори, а излезот останува нејасен. Слична е и ситуацијата во Шпанија.
И не на последно место – растат стравувањата дека неконтролираниот раст на долгот во Кина може да доведе до нова финансиска криза – ако по години на непотребното инвеститорите конечно откријат дека нивните вложувања се лоши и настане паника.
Но изминатата година покажува дека глобалната економија е можеби поцврста отколку што може да си мисли дури добитник на Нобеловата награда. Но, исто така е потребно внимание. Најдоцна кога интересот ќе се врати во нормална состојба, ќе биде јасно колку е стабилна.
