Вредноста на биткоинот оваа година се зголеми за четири пати. Во почетокот на јануари вредеше околу 1.000 долари, во мај достигна вредност од 2.000 долари, во јуни надмина 4.000 долари, а во ноември изнесуваше околу 17.000 долари.
Ваквиот астрономски раст може да биде замислен во случај на нова компанија на берзата, со нагло зголемување на профитот. Биткоин, сепак, не остварува профит. Ниту пак е компанија. Станува збор за дигитална валута на децентрализирана мрежа на компјутери ширум светот. Обичните валути, како што е американскиот долар, не ја дуплираат вредноста од месец до месец, освен во случај на историска криза поради дефлацијата. Однесувањето на биткоинот повеќе наликува на колекционерска манија, пишува „Atlantiс“.
Зошто биткоинот е најголемиот и најочигледен „балон“ во модерната историја?
Да се дефинира и препознае „балон“ е потешко отколку што изгледа. Терминот се однесува на капитал чија цена драматично ја надминува неговата вистинска вредност. Но кој воопшто ја одредува цената и вредноста? Ова не се научни концепти и формули, туку тие се заедничко создавање на купувачи и продавачи чии потреби и ставови постојано се менуваат.
Во документот „„Балони“, рационални очекувања и финансиски пазари“ (1982), економистите Оливија Бленчард и Марк Вотсон објаснуваат зошто златото е предмет на „балон“. Тоа може да ни помогне да ја разбереме хистеријата поврзана со биткоинот. Златото, како и биткоинот, не е компанија. Нема финансиски извештаи, а инвеститорите никогаш не добиваат дивиденди.
Постојат најмалку две причини зошто луѓето инвестираат во злато. Прво, за осигурување во случај на економска катастрофа или инфлација. Некои луѓе, сепак, купуваат злато од друга причина: само затоа што гледаат дека неговата цена се зголемува. Таквите инвеститори „одлучуваат дали да ја зачуваат инвестицијата врз основа на ефективна добивка, а не врз основа на основните правила на пазарот“, пишуваат Бланчард и Вотсон. Со други зборови: цената ќе се зголеми само затоа што порасна!“.
Тие не се потпираат на вредноста, туку го фаќаат возот!
Ваквите инвеститори не купуваат злато врз основа на економско знаење или анализа на вредноста, туку да го фатат возот. Гледаат дека цената расте и преминуваат на претпоставка дека тие можат да купат злато, да инвестираат во него додека се исплати, а потоа да го продадат на поголема „будала“ пред да падне неговата вредност. Ова ирационално однесување е познато во економијата како „теорија на поголема будала“.
Во моментов малите инвеститори „се тркаат“ кој ќе купи повеќе биткоини, очекувајќи дека подоцна ќе можат да ја продадат својата инвестиција на друга будала – за пари. Во ноември, „Блумберг“ објави дека има повеќе пребарувања на интернет за купување биткоин од купување злато. „Coinbase“, брокерската платформа за купување на криптовалутата, во моментов е најпопуларната апликација во „App Store“. Две слични платформи за мониторинг на криптовалутите се „Gdax“ и „Bitcoin Wallet“, сега се на петто и осмото место меѓу најпопуларните апликации.
Луѓето што ги преземаат веројатно тоа не го прават за да си обезбедат финансиска сигурност, пишува „Atlantiс“.
„Малите инвеститори само сакаат да остварат брз профит, а „App Store“ е прилично очигледен доказ“, вели Кристијан Катанини, професор по технологија на Факултетот за менаџмент на Солун, Технолошкиот институт за технологија, Масачусетс.
