Цените на основните производи како јајца и млеко флуктуираа драстично во текот на изминатите пет години. Во повеќето земји, цените на храната нагло пораснаа, поради комбинација од фактори како што се постпандемиските нарушувања на синџирот на снабдување, војната во Украина, зголемувањето на цените на суровините, климатските промени и болестите кај животните. Сепак, во неколку земји, цените во продавниците дури и паднаа.
Еве ги европските земји каде што цените на храната најдраматично пораснаа во текот на изминатите пет години, според веб-страницата за цени Numbeo.
Најголемата база на податоци за трошоците за живот во светот, Numbeo, ги следи цените на секојдневните потреби во 151 земја и територии, користејќи податоци внесени од корисниците, како и официјални извори.
За оваа анализа е користена кошничка со основни прехранбени производи, која вклучува: литар млеко, половина килограм бел леб, килограм бел ориз, десетина јајца со стандардна големина, килограм локално сирење, килограм пилешки филети, како и по килограм банани, домати, компири и кромид, плус шише вода од 1,5 литар.
Белгија: зголемување на цените од 12,5 проценти
Инфлацијата на храната во Белгија го достигна својот врв во март 2023 година, кога надмина 18 проценти. До јули истата година, цените се стабилизираа, а инфлацијата падна под 1 процент. Оттогаш, таа повторно е во благ пораст, со 2,8 проценти во април.
Во споредба со другите европски земји, Белгијците се снаоѓаат релативно добро – зголемувањето на цената на основната потрошувачка кошничка за пет години е „поднослива“ со 12,5 проценти.
Ирска: зголемување на цените од 17,3 проценти
Во Ирска, цените на основните прехранбени производи се зголемија за 17,3 проценти од 2020 година. Иако ова не е занемарливо, не е невообичаено ниту за Европа. Членството во ЕУ и високото ниво на безбедност на храната помогнаа зголемувањето на цените да се држи под контрола – за разлика од, да речеме, Велика Британија.
Сепак, се очекува нов раст на цените поради големата побарувачка и ограничената понуда.
Франција: зголемување на цените од 17,4 проценти
Во Франција, цените на храната скокнаа поради војната во Украина, но и поради недостаток на работна сила. Инфлацијата на храната достигна врв од 15,9 проценти во март 2023 година.
За среќа, притисоците брзо се намалија. Иако инфлацијата повторно почна да расте, таа моментално е на скромни 1,2 проценти, што многу Европејци би го поздравиле.
Италија: зголемување на цените од 20,6 проценти
Италијанците почувствуваа сериозен удар по џебот. Инфлацијата на храната на крајот на 2022 година и почетокот на 2023 година беше над 13 проценти. Во еден момент беше најавен неформален „штрајк со тестенини“, бидејќи цените на омилената храна скокнаа нагло.
Протестот сепак беше откажан бидејќи цените почнаа да паѓаат, но оттогаш повторно се зголемуваат – во април, инфлацијата беше 3,2 проценти.
Шпанија: зголемување на цените од 23 проценти
Шпанија е силно погодена од постпандемиската инфлација и глобалните нарушувања на цените на храната. Инфлацијата силно порасна во 2022 година, а на почетокот на 2023 година надмина 16 проценти, според медиумите. Денес, таа се забави на 2 проценти, но граѓаните сè уште ги чувствуваат последиците.
На пример, маслиновото масло – кое не е во оваа потрошувачка кошничка, но е основна намирница во Шпанија – поскапе за дури 60 проценти од 2020 година, поради слабите жетви и зголемените трошоци за производство.
Германија: зголемување на цените од 43,3 проценти
Војната во Украина силно ја погоди германската економија, предизвикувајќи цената на основната кошничка да се зголеми за дури 43,3 проценти во текот на изминатите пет години.
Во март 2023 година, инфлацијата на храната ја надмина границата од 20 проценти. Иако до крајот на годината падна на речиси нула, оттогаш е во пораст – моментално изнесува 3,8 проценти, делумно поради зголемените трошоци за производителите.
Австрија: зголемување на цените од 43,6 проценти
Соседот на Германија, Австрија, доживеа сличен пораст на цените. Инфлацијата на храната достигна рекордни 17 проценти во јануари 2023 година. Падна на 1 процент до крајот на 2024 година, но повторно се забрза на почетокот на 2025 година и сега изнесува 2,9 проценти.
Добрата вест е дека Австрија е една од само двете земји на ОЕЦД во ова истражување што забележаа раст на реалните плати од 2021 година, така што граѓаните сепак се снаоѓаа подобро од нивните германски соседи.
Швајцарија: зголемување на цените од 3,1 процент
Во првата половина од 2023 година, инфлацијата на цените на храната во Швајцарија достигна 6,3 проценти, но потоа нагло забави, а во 2024 година беше забележан и пад на цените.
Високото почетно ниво на цените, силниот франк и флексибилниот царински систем што се прилагодува на пазарот, помогнаа да се избегнат драстични зголемувања на цените. Ниската потрошувачка на енергија во ефикасното земјоделство, стабилниот пазар на енергија и умереното зголемување на платите, дополнително придонесоа за стабилноста. Сепак, клучен фактор се строгите контроли на цените на храната.
