Во време на економска несигурност, инфлациски притисоци и политички турбуленции, граѓаните често се прашуваат: во која валута да ги чуваат своите заштеди?
Дали е попаметно да се остане лојален на домашниот денар или да се побара „засолниште“ во еврото?
Одговорот не е едноставен и зависи од повеќе фактори – од макроекономската стабилност, преку довербата во институциите, па сè до личната финансиска стратегија на граѓанинот.
„Јас веќе со години ги чувам заштедите во евра. Не затоа што не го почитувам денарот, туку затоа што мислам дека на подолг рок еврото е поотпорно на шокови“, вели Никола Ангелески, пензиониран економист од Скопје.
Според него, вкрстените девизни текови, странските инвестиции и увозно-зависната економија го прават денарот подложен на притисоци кои може да ја разнишаат неговата вредност.
Сепак, има и такви што не гледаат потреба да се премине на странска валута.
Весна Кироска, службеничка во јавна установа, вели дека сите нејзини примања се во денари, па логично е и заштедите да ѝ бидат во иста валута.
„Ако не планираш да патуваш или да инвестираш во странство, нема потреба да се замараш со конверзии. Денарот е стабилен со години, а Народната банка успешно ја одржува фиксираната врска со еврото“, вели таа.
И економистите се поделени. Едни тврдат дека фиксниот курс на денарот кон еврото (околу 61.5 денари за едно евро) е цврст гарант на стабилноста и дека нема простор за паника.
Но, други предупредуваат дека секоја криза – внатрешна или глобална – може да го доведе во прашање овој аранжман.
„Проблемот со денарот е што граѓаните немаат целосна доверба во системот. Иако Народната банка е една од најстабилните институции, политичката неизвесност секогаш создава сенка на сомнеж“, вели Бојан Краљев, финансиски аналитичар.
Тој препорачува диверзификација: „Ако имате заштеда од 100.000 денари, не е лошо барем третина да ја претворите во евра. Тоа е вид на финансиско осигурување“.
Банкарските податоци ја потврдуваат оваа практика. Над 70% од девизните депозити на граѓаните се во евра, додека интересот за штедење во долари или во швајцарски франци опаѓа.
Од друга страна, каматите на денарските депозити се нешто повисоки, што може да биде мотив за домашно штедење, особено кај оние кои не планираат да ги користат парите наскоро.
На крајот на краиштата, изборот меѓу денарот и еврото не е само економско, туку и психолошко прашање. Довербата, личната историја со валутите и финансиската писменост играат голема улога.
Но, едно е сигурно – во услови на нестабилност, граѓаните стануваат повнимателни и попрагматични. И тоа, веројатно, е најдобрата стратегија.
Дали вие би го чувале богатството под перница, во банка, или во „сигурна“ валута – останува личен избор, но со една цел: да не изгубите повеќе од она што сте го стекнале со труд.
Б.З.М.
