Европските лидери се собираат во Давос на годишниот Светски економски форум оваа недела, а нивните говори нудат одреден увид во нивната состојба на умот.
Панелите на тема „Европа: Наоѓање пари“, „Дебатирање за тарифи“, „Како да се проектира моќта на Европа“ и „Дипломатија среде превирањата“ ја откриваат вознемиреноста поттикната од нивните разнишани економии и вториот мандат на американскиот претседател Доналд Трамп, пишува „Politico“.
Трамп ги турка Европејците кон избор кој губи
Опција 1: Да се потчинат на неговата волја и целосно да се одвојат од нивната зависност од кинеските производи. Ова ќе го тестира единството меѓу 27-те земји на Европската унија (ЕУ) и институциите во Брисел, најверојатно ќе предизвика одмазда од Пекинг и дополнително ќе ги оптоварува нивните економии кои веќе се борат.
Опција 2: Дозволете Трамп сам да се справи со Кина. Ова, исто така, би го тестирало единството на ЕУ и би можело да ги поттикне САД да воведат царини за европските стоки, што дополнително ќе ја попречи нестабилната економија.
„Дали влеговме во временски период кога преживуваат најсилните?“ „Мојот одговор е „Да““, додава тој.
Проблемот е што и најсилните во Европа можеби нема да преживеат
Владите низ ЕУ се соочуваат и со политички и со економски превирања. Нив ги попречува тешката бирократија, а високите каматни стапки и кризата со трошоците за живот ги забавуваат корпоративните иновации (и потрошувачката). Ова е клучно за нивните бизниси да се натпреваруваат со нивните ривали од САД и Кина.
Двете водечки економии на ЕУ се во епицентарот на проблемот. Франција имаше четири различни премиери за само една година во услови на буџетски ќор-сокак и растечки дефицит и се движи кон економска криза. Германија, соочена со сопствената буџетска криза, втора година по ред забележа намалување на бруто-домашниот производ (БДП) – без преседан во последните две децении, и со себе го влече и остатокот од ЕУ. Длабоко непопуларниот германски лидер, канцеларот Олаф Шолц, беше принуден да распише предвремени избори во февруари, кои речиси сигурно ќе ги загуби.
Германија и Франција (заедно со другите земји како Италија и Ирска) се исто така директно во нишанот на Трамп бидејќи тој се заканува дека ќе воведе царини на сè, од автомобили до алкохол и фармацевтски производи, како одговор на нивниот трговски суфицит со САД.
Не се само царините за европските стоки што ќе ги загрозат економските интереси на ЕУ. Ако Трамп го исполни своето ветување дека ќе воведе универзални царини од 60 отсто за Кина, тоа најверојатно ќе ги промени глобалните трговски текови, што ќе доведе до проток на кинески производи по намалени цени во ЕУ. Ова ќе биде последниот удар за веќе зафатените европски индустрии.
Мирек Душек, управен директор на Светскиот економски форум, коментира дека „силите на фрагментација кои дејствуваат и влијаат на геоекономските и геополитичките односи“ се директно на официјалната и неофицијална агенда во Давос, каде што многу европски лидери ќе се соберат за да ги анализираат проблемите на светот.
„Постои широк консензус дека се преселивме во поконкурентна, геостратешка, геоекономска средина. Гледаме промени околу синџирите на снабдување, промени околу трговските текови. Целиот овој пејзаж се преобликува“, истакнува Душек.
Постои уште едно сценарио што ги загрижува Европејците: откако неволно ја вклучи ЕУ со својата анти-пекинг агенда, непостојаниот Трамп би можел да се сврти и да се обедини против блокот со неговиот „многу, многу добар пријател“ Си Џинпинг, претседателот на Кина.
Има и таков преседан: во 2020-та година, по години на ескалација на непријателството за време на првиот мандат на Трамп, Вашингтон и Пекинг постигнаа мал трговски договор чија цел беше да го зголемат американскиот извоз во Кина и да ја олеснат трговската војна.
На десната рака на Трамп, милијардерот Илон Маск, му треба Вашингтон да одржува добри односи со Пекинг за да ја одржи неговата компанија за електрични возила Тесла. Ова ја прави ЕУ загрижена дека ако раскине со Кина, можното приближување меѓу Пекинг и Вашингтон може да го стави континентот во многу нестабилна ситуација.
Луиза Сантос, заменик-генерален директор на најголемата корпоративна лоби група на ЕУ „BusinessEurope“, рече дека Европејците се свесни за „можноста во одреден момент да има договор, можеби по воведувањето на тарифите, меѓу САД и Кина.
„Затоа мораме да бидеме многу внимателни кога станува збор за политиката кон Кина во оваа фаза, бидејќи навистина не знаеме дали ќе има продолжување, а можеби и уште понаметлива политика кон Кина – или во одреден момент Трамп ќе постигне некаков на договор со Кина“, додава таа.
Тешко е да се чекори внимателно во однос на Кина кога ЕУ не е ниту јасна ниту обединета на кој пат да тргне. Од една страна, Европската комисија, под претседателство на Урсула фон дер Лајен, зазеде поагресивен став кон Кина и управува со трговската политика. Брисел презеде неколку непријателски чекори против Пекинг, вклучително и наметнување царини за увоз на субвенционирани електрични возила, покренување серија истраги за трговска заштита против Кина во текот на изминатата година и притисок врз земјите-членки да ги проверат странските инвестиции во чувствителни технологии.
Од друга страна, некои земји од ЕУ, како Германија, Унгарија, Шпанија и Словачка, не сакаат да ја налутат Кина, на која многу се потпираат нивните економии и се обидуваат да ги ограничат амбициите на Комисијата за економска безбедност.
Во очигледното маслиново гранче во Пекинг, само неколку дена пред инаугурацијата на Трамп, претседателот на Советот на ЕУ, Антонио Коста се согласи да се сретне со Си на самитот ЕУ-Кина во Брисел на почетокот на мај.
„Толку од единството меѓу институциите на ЕУ, а да не зборуваме за земјите членки. ЕУ е заглавена во многу тешка позиција меѓу САД и Кина. Се обидува да има некој вид среден пристап кон Кина во споредба со појастребата позиција на САД“, вели Агате Демар, виш соработник за геоекономија во Европскиот совет за надворешни односи.
„За време на Трамп дефинитивно можеме да очекуваме зацврстување на позициите на САД кон Кина. Во исто време, ова ќе ја стави ЕУ во многу тешка позиција, бидејќи намалувањето на ризикот не се случува симетрично. ЕУ е исто толку зависна од Кина како и порано. „Таа всушност е повеќе зависна од Кина во некои сектори“, додава таа.
Изборите во Германија дополнително ги комплицираат работите. Веројатниот следен канцелар на Германија, демохристијанинот Фридрих Мерц, зазема покритички став кон Пекинг од сегашниот канцелар Шолц и неговата претходничка Ангела Меркел.
Поделбата во блокот е музика за ушите на Трамп. Републиканецот долго време се противи на бирократијата на ЕУ и се обидува да се справи со земјите билатерално, избегнувајќи го Брисел. И покрај протестите на Брисел, неколку европски национални лидери, вклучително и италијанскиот премиер Џорџи Мелони и унгарскиот премиер Виктор Орбан, отпатуваа во резиденцијата на Трамп Мар-а-Лаго откако тој победи на американските избори во ноември. Во меѓувреме, Трамп ги отфрли обидите на претседателката на ЕК Урсула фон дер Лајен да обезбеди состанок.
Ова е ран показател за тоа како некои лидери пријателски на Трамп ќе се обидат директно да апелираат до американскиот претседател за милост, оставајќи ги другите сами да се грижат сами.
„Фактот дека САД се обидуваат да не поделат не е ново, отсекогаш било вака“, рече висок функционер на ЕУ, кој побара анонимност. „Американците не се најголемите фанови на Европската унија. И Кина го прави тоа постојано. „Треба да се однесуваме подобро заедно“, додава дипломатот. Во ерата на Трамп 2.0, ова ќе биде уште потешка задача.
