Во последниве години, Македонија станува сведок на алармантен раст на долговите кај населението.
Главните причини за ова се лесно достапните брзи кредити, нерегулираното лихварство и економските предизвици со кои се соочуваат граѓаните.
Со ветувања за брзо решавање на финансиските проблеми, многумина влегуваат во кредитна замка која тешко ја напуштаат.
Брзи кредити – лесен пристап, тешки последици
„Мислев дека тоа ќе биде решение за мојот проблем“, вели Александар, млад татко од Скопје. „Земав брз кредит од 20.000 денари за да покријам непредвидени трошоци. Но, каматите беа толку високи што веќе следниот месец ми требаа два нови кредити за да го вратам првиот“.
Брзите кредити, често рекламирани како „едноставно решение“, се достапни со минимални услови – без гаранции, без долги процедури.
Но, зад овој лесен пристап се кријат каматни стапки кои можат да достигнат и до 200% годишно.
Лихварите – сенка на законот
Додека брзите кредити се легални, лихварството оперира во сива зона.
Праксата на нелегално позајмување пари со огромни камати е сè уште распространета, особено во помалите места.
„Лихварот ми понуди пари кога банките ме одбија“, раскажува Сузе Јовановска од Битола. „Ми требаа 50.000 денари, но веќе вратената сума надмина 150.000 денари. Ако задоцнев, ме заплашуваа“.
Лихварите често користат закани, па дури и физичка сила за да ги натераат луѓето да вратат пари, што ги остава жртвите во постојан страв.
Економски причини и недоволна финансиска писменост
Еден од клучните фактори за растот на долговите е економската нестабилност.
Ниските плати, високиот животен трошок и недостатокот на заштеди ги тераат граѓаните да се обратат кај кредитори, без да размислат за последиците.
„Многу луѓе воопшто не ги читаат условите пред да земат кредит“, објаснуваат експертите. „Недоволната финансиска писменост е огромен проблем. Луѓето не разбираат како функционираат каматите или што значат скриените трошоци“.
Патот кон излез од замката
Државата неодамна започна иницијатива за поголема регулација на кредитните компании и заострување на казните за нелегалното лихварство.
Сепак, експертите велат дека ова е само дел од решението.
„Потребна е едукација на населението. Без финансиска писменост, луѓето ќе продолжат да паѓаат во истите замки“, советуваат познавачите.
Александар, кој на крај успеал да излезе од долговите, има едноставен совет:
„Не земајте кредит ако не сте сигурни дека можете да го вратите. Лесно е да влезете, но ужасно тешко да излезете“.
Б.З.М.
