Македонија е земја со богато културно-историско наследство, каде секој камен и секоја падина носат тајна стара илјадници години.
Иако многу познати локалитети како Хераклеја Линкестис, Стоби или Кокино се нашироко промовирани, постојат десетици помалку познати археолошки локалитети што сè уште чекаат на истражувачка посветеност.
Тие не само што нудат неверојатни приказни, туку и кријат потенцијал за значителни откритија кои можат да го збогатат нашето разбирање на историјата.
Заборавени патеки на историјата
На околу 15 километри од Прилеп, во близина на селото Беловодица, се наоѓа локалитет што жителите го нарекуваат „Големата карпа“.
Според локалниот староседелец Трајан Димитриоски, ова место крие мистериозни резби во карпите, како и остатоци од некогашни светилишта.
„Мојот дедо велеше дека ова било место на древни обреди. Тука доаѓале луѓе од далеку за да принесат дарови на боговите“, раскажува Трајан.
Археолозите кои на неколку наврати го посетиле местото велат дека формата на карпите покажува траги од праисториски цивилизации.
„Овде можеме да видиме потенцијални знаци на мегалитска култура, но за жал, нема систематски истражувања“, забележуваат археолозите.
Древни градови под земја
Еден од најзагадочните локалитети се наоѓа во близина на село Лисичино, во западниот дел на Македонија.
Археолошките остатоци што повремено излегуваат на површината сведочат за древен град закопан под слоеви земја и време.
Според мештаните, секоја година по обилни дождови, на површината се појавуваат стари керамички садови, парчиња статуи, па дури и монети.
„Локалитетот, што ние го нарекуваме ’Старото Лисичино’, е целосно занемарен“, вели Никола, локален ентузијаст кој повеќе од една деценија собира податоци за овој локалитет. „Со правилни истражувања, тука би можеле да најдеме траги од античка населба што можеби е постара и од познатите градови како Стоби“.
Проблемот на финансиите и интересот
На прашањето зошто овие локалитети остануваат во сенка, археолозите велат дека недостигот на средства и ресурсите се главни пречки.
„Имаме локалитети кои се во опсег од бронзеното време па сè до средниот век, но систематските истражувања бараат многу време и финансии, а тие обично се насочени кон познатите места“, објаснуваат експертите.
Покрај научната вредност, овие мистични локалитети нудат можности и за развој на културниот туризам.
Ако се инвестира во истражување и промоција, малите рурални средини би можеле да оживеат, привлекувајќи љубители на историјата и авантуристи.
„Кога туристите ќе дознаат за ваквите места, тие не само што се восхитуваат на древните култури, туку и оставаат економски бенефит во локалните заедници“, додаваат познавачите.
Помалку познатите археолошки локалитети во Македонија не се само дел од нашето минато – тие се дел од нашиот идентитет.
Додека нивните приказни чекаат да бидат раскажани, останува на државата, археолозите и на локалните ентузијасти да најдат начин да го осветлат ова богатство.
Нивното истражување не само што ќе ја збогати македонската историја, туку и ќе покаже дека оваа земја уште долго ќе го чува епитетот на мистично и древно тло.
Б.З.М.
