Засега нема конкретни одговори од Израел и Хамас за мировниот план на американскиот претседател Џо Бајден за прекин на конфликтот во Газа. Израел го прифаќа, но неволно, додека Хамас го поздрави, но не го потврди.
Израел потврдно одговори на планот на Бајден претставен минатата недела, иако го смета за погрешен. Од друга страна, иако првично изрази подготвеност да го прифати планот, Хамас се уште официјално не одговорил на понудениот план од Вашингтон.
Доколку биде прифатен од завојуваните страни, планот на Бајден би бил спроведен во три чекори.
Првиот е шестнеделен прекин на огнот, кој вклучува размена на заложници и затвореници и пристигнување на големи количини на многу потребна хуманитарна помош во Газа. Во вториот чекор би се водела преговори за целосен и траен прекин на непријателствата меѓу Израел и Палестинците, а третиот би вклучувал голем план за обнова на Газа.
На Нетанјаху му се закануваат двајца негови министри
Од кабинетот на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху соопштија дека предложениот американски план не го сметаат за добар, туку дека првенствено се заинтересирани за ослободување на сите заложници. Да потсетиме, во досега невидениот брутален терористички напад на територијата на Израел на 7 октомври минатата година, членови на Хамас киднапираа и одведоа околу 250 луѓе во Газа. Околу педесет од нив беа ослободени во ноември, некои беа ослободени од израелски војници за време на упадот во Газа, а околу 120 беа поштедени, сепак, израелската влада тврди дека најмалку една третина од нив биле егзекутирани или умреле.
Проблем за Нетанјаху може да биде и заканата од двајца екстремно десничарски членови на неговата влада – министерот за финансии Безалел Смотрич и министерот за национална безбедност Итамар Бен Гвир, кои му рекоа дека ќе ја напуштат владејачката коалиција и ќе ја соборат владата доколку тој се согласи со мировниот план.
„САД повеќе не можат да прифатат сè од израелската страна“
Се поставува прашањето зошто САД дури сега, седум месеци по почетокот на конфликтот во Газа во кој загинаа околу 36 илјади луѓе, излегоа со мировен план кој беше поздравен од мнозинството на меѓународната заедница, а начелно прифатен од конфликтните страни. Надворешнополитичкиот аналитичар и експерт за Блискиот Исток, Ведран Обучина, смета дека тоа треба да се гледа во светло на интимните политички односи меѓу САД и Израел, кои често се одвиваат зад сцената, далеку од очите на јавноста.
„Ова е јасно чекор што дојде во време кога Американците веќе не можат да функционираат во тој однос како што функционираа досега, прифаќајќи се што се случува со Израел и што доаѓа од израелска страна. Тоа треба да се види и во светло на претседателските избори во САД, бидејќи Џо Бајден е под силен притисок од дел од членовите и симпатизерите на Демократската партија кои го гледаат повеќе како јастреб отколку како некој што треба да ја спроведува вообичаената демократска политика. Реално не е баш така, но така сега се доживува“, вели Обучина.
Со овој притисок врз Бајден, Обучина мисли на бранот пропалестински протести во САД, почнувајќи од универзитетите и допирајќи до значителен дел од Демократската партија, која не е наклонета кон Израел.
И Хамас и Нетанјаху се во очајна положба
Причината, пак, што лидерите на Хамас се уште немаат дадено официјална изјава за американскиот мировен план, Обучина ја гледа во нивната претпазливост поради низата слични, но неуспешни, досегашни планови.
„Тие се претпазливи во моментов, но мислам дека секој план што е на маса е добар за нив. Тие едноставно не можат да преживеат ако конфликтот продолжи“, ни изјави Обучина.
Од друга страна, фактот што екстремно десничарските членови на израелската влада го отфрлаат планот на Бајден и се закануваат со растурање на коалицијата, може, смета Обучина, да го потресе Нетанјаху.
„На крајот, Нетанјаху може да се обиде да промени голем дел од владата и да побара поддршка за да остане во владата. Во спротивно, тој оди во затвор. За него оваа ситуација е навистина „живот или смрт“ и мора некако да ја протурка“, додава тој.
„Една искра е доволна за да се запали…“
Третиот чекор од планот на Бајден би значел целосен и траен крај на непријателствата меѓу Израел и Палестинците, но Обучина вели дека нему му е целосно нејасно како ќе се спроведе.
„Планот на Бајден е најјасен во првиот дел, а донекаде и во вториот дел. Меѓутоа, во третиот дел од овој план не е јасно кој од која страна би преговарал, како би се одвивал, кој би го водел процесот на транзиција и кој на крајот би владеел со Газа. Во секој од овие чекори, доволна е само една искра за да го запали целиот план. Целиот план е многу ризичен и бара голема политичка волја од сите партии за да се спроведе. И во исто време треба да знаеме која е главната премиса зад оваа долгорочна војна меѓу Израел и Палестина. Тоа се финансиските интереси на израелските и арапските лоби групи ширум светот. Плус надворешно-политичките стратегии на сите блискоисточни земји поврзани со тој конфликт. Плус воената индустрија. Ако заврши во траен мир, многу луѓе ќе останат без пари и нема да бидат среќни поради тоа“, тврди Обучина.
