Со промената на политичката сцена и доаѓањето на новата Влада, се поставува прашањето за ефикасноста во управувањето со државните финансии.
Според последните податоци, јавниот долг на Македонија достигна ниво од 58,6% од БДП, што ја става земјата во неповолна позиција во однос на финансиската стабилност.
Оваа состојба го отежнува првиот предизвик на новата Влада – пополнувањето на буџетските дупки и ограничувањето на јавниот долг.
Историски гледано, најнизок јавен долг Македонија го имала во 2008 година, кога изнесувал 23% од БДП, додека рекордно задолжување беше забележано во 2023 година, кога долгот го проби плафонот од 60% од БДП за втор пат по 2021 година.
Експертите се согласни дека јавниот долг се трупа во изминатите три децении, но за разлика од други држави кои се позадолжени, во Македонија ова значително влијае врз животниот стандард.
Новата Влада се соочува со задачата да пресмета колку камати ќе треба да се плаќаат за претходните долгови, како и да ги процени непресметаните долгови и каматните стапки на претходно земените долгови.
Оваа анализа е критична за да се разбере вистинската слика на буџетот и да се формулираат стратегии за негово консолидирање.
Извештаите покажуваат дека реализацијата на капиталните расходи е под 30%, со што се отсликува недостатокот на инвестиции во капитални проекти кои би можеле да ја поттикнат економијата.
Според податоците заклучно со 21 мај 2024 година, реализацијата е само 25.35%. Ова укажува на потребата од реформи во секторот на јавните финансии, со цел подобрување на ефикасноста и транспарентноста во управувањето со државните средства.
Во овој контекст, економските експерти со коишто разговаравме истакнуваат дека не треба да се брза со ребалансот на буџетот, бидејќи тоа може да доведе до непредвидени последици.
Тие предвидуваат дека ребалансот би можел да се случи некаде во септември или во октомври годинава, со што би се корегирале одредени стапки, но без драстични промени во буџетот.
Оваа претпазливост е важна за да се осигура дека сите потенцијални промени се темелно разгледани и дека буџетот ќе остане стабилен.
„Со оглед на овие предизвици, новата Влада мора да преземе одлучни чекори за да ги реши проблемите со јавниот долг и буџетските дупки. Ова подразбира внимателно планирање и имплементација на политики кои ќе го зголемат приходот, ќе ги намалат трошоците и ќе ја забрзаат економската активност. Само со стратегиски пристап и одговорно управување, може да се постигне долгорочна финансиска стабилност и да се подобри животниот стандард на граѓаните“, објаснуваат економистите.
Б.З.М.