По речиси две години од руската инвазија на Украина и воведувањето на невидени западни санкции против Кремљ, руската економија се уште е на нозе, иако често се зборува, анализира или шпекулира дека тие нозе се всушност направени од стакло.
Руската економија не е особено голема – таа е околу 1,5 трилиони долари и често се „ниша“ поради нестабилната рубља. Таа е многу ранлива бидејќи Русија живее од извоз на стоки кои тешко се транспортираат и сега се под санкции од Западот. Најголем дел од нејзиниот извоз е извозот на такви стоки, особено важен кога цените на нафтата се високи, а вкупните приходи од извозот на земјата варираат во зависност од цените на нафтата и гасот, на пример од само 382 милијарди долари во 2020 година до 628 милијарди долари во 2022 година.
Во последните две години, како што истакнува Андерс Аслунд од Stockholm Free World Forum, водечки експерт за економии од Источна Европа, во анализа за National Interest, Русија веќе изгубила приходи од речиси сите 150 милијарди кубни метри на гас што го извезуваше во Европа, во вредност од 60 до 70 милијарди долари годишно и тоа е поради чиста ароганција, што се покажа како несигурен снабдувач. Русија, исто така, не успеа да го диверзифицира својот извоз на гас – главните гасоводи одат кон Европа, а Русија произведува малку течен природен гас (ЛНГ). Преку цевководи во Кина течат само 30 милијарди кубни метри.
Русија претходно успеа да го дигне во воздух гасовод од Туркменистан во несреќата што ги зголеми тензиите меѓу двете земји, со што ја изгуби својата енергетска привлечност во Централна Азија. Во 2023 година Гаспром нагло го намали производството и тоа не може лесно да се обнови. Продажбата на гас дома сè уште е во голема мера субвенционирана, така што Гаспром всушност може да банкротира.
Во основа, според Аслунд, Западот ја порази руската гасна индустрија и наместо тоа сега треба да се фокусира на извозот на нафта. Како што истакнува, рускиот нафтен сектор е многу поважен и се води професионално. Нафтата традиционално сочинува повеќе од половина од вкупниот извоз на Русија. Западот и Украина треба да се фокусираат на минимизирање на руските приходи од извоз на нафта, пишува Јутарњи лист.
На крајот на 2022 година, Западот воведе ограничување на цените на руската нафта, што добро функционираше во првата половина на 2023 година, само за да забележи раст на цените. Владата на Соединетите Американски Држави успешно ги следеше прекршителите на санкциите и санкционираше многу од нив со зголемена ефикасност. Заработката од извозот на Русија сега се прогнозира да стагнира на 460 милијарди долари, што е намалување од 628 милијарди долари во 2022 година, но се вели дека Западот мора да оди уште подалеку.
Дополнителна руска слабост е што за извоз на стоки е потребен евтин транспорт, што во овој случај значи бродски или нафтоводи, а Русија има ограничен пристап до морињата. Деведесет отсто од рускиот извоз на нафта минува низ две мориња – плиткото Балтичко и Црното Море. Како одговор на западните санкции, најголемиот дел од руската нафта сега се испорачува од „флотата во сенка“, стари, неквалитетни танкери со мало или никакво осигурување. На ваквите танкери не треба да им се дозволи да пловат во овие води поради високото ниво на потенцијал за еколошка катастрофа.
Балтичкото Море е опкружено со членки на НАТО и на Европската унија, кои се грижат за животната средина, а руската флота на стари танкери е веројатно најголемата закана за моменталната состојба на животната средина. Аслунд смета дека околните земји треба да ја забранат оваа опасност во Балтичкото Море, а тоа би можело да се направи во две точки – тесниот и плиток Ересунд или тесниот Фински залив, каде Финска и Естонија можат да наметнат некои стандарди. Европската унија, посочува, мора да ги покаже своите геополитички мускули.
Целиот извоз на руска нафта од Црното Море, како што понатаму наведува авторот, мора да оди преку Истанбул и Босфорот и се прашува како Турција, која наметнува строги еколошки ограничувања на Босфорот, може да дозволи минување на неквалитетни танкери за нафта. Во секој случај, смета тој, време е овие танкери дефинитивно да бидат стопирани.
Исто така, Украина неодамна почна да таргетира нафтени рафинерии и извозни пристаништа на руска територија. Со инсистирање на независност од транзитните земји – и малтретирање на нив – Русија се направи себеси ранлива на украинската одмазда, смета Аслунд. Со оглед на тоа што Русија ги таргетираше украинските нафтени рафинерии, би било фер, вели тој, Киев да возврати на ист начин.
