Еврото слави 25 години постоење овој месец по неговото создавање како единствена валута во 1999-та година, проследено со воведувањето на физички банкноти и монети во 2002-ра година.
Успешно е имплементиран како локалено средство за размена во 20-члената еврозона. Додека нејзиниот опстанок повеќе не е загрозен, единствената валута постигна мал напредок во својата поширока цел да ја оспори улогата на доларот како светска резервна валута и наместо тоа се повлекува, пишува Маркус Ешворт за „Bloomberg“.
Дедоларизацијата е постојана тема, но зелената банкнота останува крал. Употребата на еврото во трансакциите на SWIFT, главниот светски систем за прекугранично плаќање, на крајот на минатата година падна на 22 отсто, што е намалување од 38 отсто во јануари. Доларот направи соодветен скок, при што употребата се зголеми на 48% од 40% на почетокот на минатата година. Ова во голема мера се должи на промената на пазарната практика кога SWIFT го промени својот метод на пресметка за попрецизно мерење на податоците од комерцијалните банки испратени до Европската централна банка (ЕЦБ), но заедничката валута не ги исполни аспирациите на креаторите.
Вреди да се напомене дека употребата на „други“ валути, исто така, се зголеми на 15% на крајот на 2023-та година, од 10% на почетокот на годината. Кинескиот јуан оствари удел од 4% и се искачи на четвртото место пред јапонскиот јен, додека фунтата остана на третото место. Но, промената е во тек – глобалните текови на плаќања можеби повеќе нема да се доловуваат детално во податоците на SWIFT.
Билатералната трговија меѓу Кина и Русија и другите земји од конфедерацијата BRICS+ е тешко да се процени, но можноста за раст таму е јасна. Кит Џукс, главен валутен стратег во „Societe Generale“, вели дека вистинскиот проблем е фрагментацијата. Тој верува дека станува сè потешко да се добие прецизно читање на податоците, но очекува со текот на времето нарушувањето од пандемијата и зголемените геополитички тензии ќе доведат до помало тргување и во долари и во евра.
Последиците од руската инвазија на Украина го намалуваат пазарниот удел на еврото, вели Марк Тинкер, извршен директор на „ToscaFund Hong Kong“. Во својот блог „Market Thinking“, Тинкер забележува дека забраната од март 2022-ра година за руската употреба на Свифт, во комбинација со други санкции, ја натера Европа да купува течен природен гас од САД и Катар во долари. Во време кога БРИКС+ почнува да користи помалку долари, Европа пак е принудена почесто да ја користи американската валута.
Канцеларијата за контрола на странски средства на Министерството за финансии на САД го иницираше замрзнувањето на руските девизни резерви, но ЕУ го следеше примерот, иако планира само да го оданочува профитот, а не да заплени имот. Се проценува дека околу 200 милијарди долари се чуваат во европските институции, од кои повеќето се блокирани во белгиската финансиска компанија „Euroclear“.
Двојниот удар на ставање крај на зависноста на Европа од евтиниот руски енергенс, кој се плаќаше само во евра, и императивната промена на енергетскиот пазар деноминиран во долари сигнализираат радикална промена во глобалната трговија. Некои од импликациите за стоките ќе исчезнат со текот на времето како што продолжува транзицијата кон обновливи извори, но потрајна е промената во она што ЕУ им го продава на Русија и Кина. Многу луксузни и индустриски стоки што Русија ги купуваше од Европа сега се упатени кон Кина и Хонг Конг. Тоа е најлошото од сите светови за машината за извоз на еврото, иако барем вредноста на заедничката валута е стабилна и релативно во согласност со нејзиниот долгорочен просек во однос на доларот.
Трговските односи меѓу Кина и ЕУ вредат 900 милијарди долари годишно, но тие се повеќе им штетат на долгорочните интереси на Европа. Кина купува производи со ниска вредност од блокот. Германскиот автомобилски сектор го зголемува производството на електрични автомобили за да се избори со поплавата од евтини кинески електрични автомобили, но се соочува со страшна битка. Германија барем има готовинска моќ да ги заштити своите индустрии – пакет од 902 милиони евра го убеди шведскиот производител на батерии за електрични автомобили „Northvolt“ да изгради нова фабрика за ќелии на батерии во Германија наместо во САД.
На остатокот од европската индустрија можеби ќе и треба поширока поддршка, како што е поопшт долг на ЕУ, како што повикува францускиот претседател Емануел Макрон. Надежите дека еврозоната ќе воведе сеопфатна фискална унија бледнеат, но потребни се многу активности за да се надминат проблемите како одговор на постојаните буџетски дефицити и бавниот раст пред да бидат можни големи реформи во политиката, како што е создавање унија на пазарите на капитал.
Иако падот на употребата на еврото и соодветниот пораст на доминацијата на доларот можеби беа прекумерни минатата година, секоја корекција веројатно ќе биде скромна додека не се расчисти геополитичкиот воздух. Некои од губењето на статусот и важноста на еврото ќе бидат трајни. Позицијата на доларот како глобална резервна валута е неприкосновена. Дванаесет години по ветувањето на Марио Драги дека ќе стори сé што е потребно за да го зачува еврото, неговото постоење може да биде сигурно, но неговата глобална улога е далеку од сигурна.
