Супермасивната црна дупка во центарот на нашата галаксија Стрелец А* (Sgr A* или во превод Стрелец А*) се врти толку брзо што го менува простор-времето околу себе, според една нова студија, пренесува CNN.
Простор-времето е четиридимензионален континуум кој опишува како го гледаме универзумот и кој ги спојува еднодимензионалното време и тродимензионалниот простор и криви во близина на големи вселенски објекти, како што е црната дупка.
Физичарите ја набљудувале црната дупка, оддалечена 26.000 светлосни години од Земјата, со рендгенскиот телескоп Чандра на НАСА, дизајниран да ги детектира емисиите на Х-зраци од жешките делови на вселената, пренесува Јутарњи лист.
Тие потврдија дека црната дупка се врти, што го предизвикува она што е познато како ефект на леќа-Thirring, во кој црната дупка го влече просторот додека се врти, рече водечкиот автор на студијата Рут Дејли, професор по физика на Универзитетот Пен Стејт.
„Со својата ротација, Стрелец А* драматично ќе го промени обликот на време-просторот во неговата близина“, рече Дејли.
„Навикнати сме да размислуваме и живееме во свет каде што сите просторни димензии се еднакви – растојанието до таванот и растојанието до ѕидот или до подот… сите се некако линеарни и ниту една од димензиите не е претерано различна од други. Но, ако имате брзо ротирачка црна дупка, простор-времето околу неа не е симетрично – црната дупка што се врти го влече простор-времето со себе … го гази простор-времето и изгледа како американски фудбал“, додаде таа.
Промената на простор-времето не е причина за загриженост, но расветлувањето на овој феномен може да биде многу корисно за астрономите, смета Дејли.
„Методот што го користевме е одлична алатка за разбирање на улогата што ја играат црните дупки во формирањето и еволуцијата на галаксиите“, рече Дејли, додавајќи: „Фактот дека тие се динамични ентитети кои можат да се вртат и кои можат да влијаат на галаксијата каде што се открива, тоа е многу возбудливо и многу интересно“.
Ротирачки супермасивни црни дупки
Вртењето на црната дупка може да има вредност од 0 до 1, каде што 0 значи дека црната дупка не се врти, а 1 е највисоката вредност на вртење. Пред ова истражување, немаше консензус за ротацијата на Стрелец А*, рече Дејли.
Со т.н со „методот на одлив“, кој користи и информации добиени од материјал во близина на црната дупка, утврдено е дека Стрелец А* има вредност на вртежен момент помеѓу 0,84 и 0,96, додека М87* – црна дупка во јатото галаксии Девица, што е 55 милиони светлосни години од Земјата – се врти со 1 и е блиску до максимумот за нејзината маса.
Иако двете црни дупки се вртат со слична брзина, M87* е многу помасивен од Стрелец А, така што Стрелец А има помало растојание за патување.
„Стрелец А* се врти побрзо во споредба не затоа што има поголем вртежен момент, туку затоа што има помало растојание за патување“, објасни Дејли.
Откритието им овозможува на научниците да разберат како црната дупка се формира и еволуира
Откривањето на масата и брзината на ротација на црната дупка им помага на астрономите да разберат како црната дупка се формира и еволуира, објаснува Дејли.
Црните дупки создадени со спојување на помали црни дупки обично имаат мала вредност на вртење, вели Дејан Стојковиќ, професор по космологија на Универзитетот во Бафало, кој не бил вклучен во студијата. Сепак, црна дупка формирана од околниот гас би имала висока вредност на центрифугата.
Брзината со која ротира Стрелец А* покажува дека значителен дел од масата на црната дупка е создаден од акреција на гас, рече тој.
„Прашањето дали црната дупка се врти или не во центарот на нашата галаксија, или колку брзо се врти, е доста важно“, рече Стојковиќ, додавајќи: „Сакаме да ги измериме својствата на центарот на нашата галаксија како што е можно подобро“. На овој начин, можеме да научиме за историјата и структурата на нашата галаксија, да ги тестираме нашите теории или дури да заклучиме дека има некои многу интересни и интригантни објекти како црвичките дупки“, додаде Стојковиќ, главниот автор на студијата за хипотетички структури од 2019 година.
