Тунел од стопена карпа долг околу 15 километри, кој се искачува кон површината на земјата во југозападниот дел на Исланд, предизвика стотици земјотреси. Експертите се загрижени дека е неизбежна вулканска ерупција.
-Не сме имале ерупција во близина на населени места од 1973 година – рече Арман Хоскулдсон, професор по вулканологија на Универзитетот во Исланд.
Како мерка на претпазливост евакуиран е блискиот град Гриндавик.
Ерупциите што го проголтаа полуостровот Рејкјанес обично не се карактеризираат со насилни експлозии кои исфрлаат пепел и гас кон небото, туку со лава што тече низ пејзажот.
Сепак, сегашната вулканска активност што ги загрижи исландските власти се случува во област во близина на главниот аеродром, електрана и една од најпопуларните туристички атракции во земјата, топлиот извор познат како Сината лагуна. Магмата е на околу 300 метри под површината на најплитката точка, според Исландската метеоролошка агенција.
Веројатноста за ерупција околу Гриндавик останува неизвесна, но магмата продолжува да тече во слој од 15 километри, познат како насип, според Том Виндер, вулкански сеизмолог во Исланд.
Новата ерупција на полуостровот Рејкјанес не би била иста со ерупцијата на вулканот Ејафјалајокул во 2010 година што ја наруши глобалната авио индустрија, велат вулканолозите. Кога еруптирала пред 13 години, лепливата магма дошла во контакт со водата во ледената капа и предизвикала експлозивна ерупција која испратила пепел на околу 10 километри на небото.
Лепливата магма не може лесно да тече, па кога ќе стигне до површината при ерупција, таа едноставно експлодира, вели Едвард В. Маршал, постдокторски истражувач по геохемија на Универзитетот во Исланд.
На полуостровот Рејкјанес, чиј пејзаж е порамен, вулканите имаат форма на отвори или пукнатини на површината. Магмата не излегува директно на површината таму, вели вулканологот Тор Тордарсон од Универзитетот во Исланд. Се крева како вертикални листови и се собира во подземни складишни места. Како што магмата се акумулира во овие резервоари, таа ја крева површината на земјата за да го намали притисокот. Откако тој внатрешен притисок ќе ја надмине силата на околната карпа, се формираат пукнатини кои магмата може да ја следи на површината.
– Затоа луѓето во моментов не се плашат од експлозија, туку дека ќе се појави една од овие пукнатини од кои лавата ќе тргне и ќе уништи се што ќе тече – додаде Маршал.
Десетици илјади земјотреси во Исланд
Научниците велат дека очекуваат ерупција во наредните денови поради неодамнешната сеизмичка активност. Десетици илјади земјотреси се регистрирани во областа кај Гриндавик од средината на октомври, а повеќе од 1.500 од нив само во вторник и среда.
Карпите на границата на тектонските плочи, плочи како оние под Исланд, се под огромен притисок, рече Маршал. Кога магмата се пумпа во таква карпа, им помага да го ослободат притисокот во форма на земјотреси.
Ризиците за инфраструктурата од ерупција кај Гриндавик ќе зависат од тоа каде се отвора пукнатината, како и од тоа како и колку брзо тече лавата. Вработените во цивилната одбрана почнаа да градат бариери со чакал за да ја заштитат локалната електрана и Сината лагуна.
Но, ризиците исто така доаѓаат со придобивки. Исланѓаните користат геотермална енергија од нивните вулкани за загревање на водата и производство на електрична енергија.
-Тоа е важно за исландската економија. Не треба да купуваме нафта за да ги загрееме домовите. Кога ги експлоатирате, подобро е да бидете поблиску до вулканите – рече Хескулдсон.
