Македонски Железници-Транспорт одлучи да укине два од вкупно три возови кои сообраќаа на релација Скопје-Битола-Скопје.
Оваа одлука предизвика големо незадоволство кај многу граѓани кои го користат овој вид на превоз за работа или за посета на роднини и пријатели.
Еден од нив е и Лазар, велешанец кој со години патува на работа во Скопје со воз.
Тој вели дека има извадено месечен билет за воз, но дека сега не може да го користи и дека ќе биде принуден со автобус или со такси да оди и да се враќа од работа.
„Јас сум многу разочаран од оваа одлука. Според мене, возот е најевтин и најудобен начин за патување. Сега ќе морам да трошам повеќе пари и време за превоз. По ова се гледа дека железницата ни пропаѓа и дека наскоро нема да има никаков воз”, рече Лазар.
Според извори од Македонски Железници-Транспорт, укинувањето на возовите е дел од реструктурирањето на компанијата и има за цел да се зголеми ефикасноста и рентабилноста на железничкиот превоз.
Нашите извори брифираат дека бројот на патници на оваа релација е недоволен за да се оправда постоењето на три возови дневно.
Но, ова не ги убедува граѓаните кои сметаат дека ова е уште една од мерките кои ги занемаруваат потребите и правата на луѓето од внатрешноста. Тие бараат од владата и одговорните институции да го променат своето став и да ги вратат возовите.
Професорот од Техничкиот факултет во Битола, Дејан Трајковски, пак, направи анализа за исплатливоста на железничкиот превоз и предлага решенија кои, според него, ќе доведат до домаќинско работење.
„Секој бизнис, па и железничкиот има приходи од продадени билети и трошоци. Трошоците се делат на фиксни коишто не зависат од бројот на возови и бројот на превезени патници, на пример плати за вработените, и варијабилни коишто се зголемуваат со бројот на превезени патници. Во случајот на железницата, најважен варијабилен трошок претставува трошокот за гориво кај дизел локомотивите или трошокот за електрична енергија кај електричните локомотиви. Овие трошоци директно зависат од бројот на возови, линии и превезени патници. Доколку возовите воопшто не возат, остануваат само фиксните трошоци, што води кон трупање чиста загуба, анулирање на капиталот и пропаст. Ако започнат да возат, сé додека цената на билетот е поголема од цената на горивото по превезен патник, се остварува таканаречена контрибутивна маржа, којашто започнува да ги компензира фиксните трошоци. При одреден број на возови и превезени патници доаѓаме до точката на нулта профитабилност (break-even point, точка ‘ни ќар – ни зијан’). Ако продолжи да расте бројот на патници, веќе остваруваме и профит. Во случајот со МЖ – Транспорт е јасно дека имаат огромни фиксни трошоци, има многу превработени лица, така што точката ‘ни ќар – ни зијан’ е недостижна со постоечкиот број на патници, возови и линии, во комбинација со цената на билетите. Што да се прави во ваков случај? Доколку цената на билетот е повисока од варијабилните трошоци (трошокот за гориво) по превезен патник, тогаш со секој новопревезен патник сѐ повеќе ги покриваме фиксните трошоци, па дури и да не стигнеме до точката ‘ни ќар – ни зијан’, сепак ја намалуваме загубата, па работењето има каква-таква смисла. Ако ништо друго, додека не смислиме начин како да станеме профитабилни“, објаснува професор Трајковски.
Доколку, пак, цената на билетот не ги покрива варијабилните трошоци (цената на горивото) по превезен патник, додава тој, тогаш загубата е најмала при нула превезени патници.
„Во таков случај работењето дури би ја проширувало финансиската дупка во којашто пропаѓаме. Со текот на времето загубите уште побргу би се трупале и таквиот бизнис би морал што побргу да се затвори, т.е. да се прогласи стечај. Во случајот со МЖ – Транспорт ова сценарио е малку веројатно, што значи дека поголемиот број превезени патници може само да помогне, а не да одмогне. Можеби менаџментот направил проценка дека истиот број патници ќе го остварат само со еден, наместо со три воза, т.е. сите патници ќе се туркаат да влезат во возот во 3:13 часот наутро. Така, теоретски би ги имале истите приходи, при намалени варијабилни трошоци. Но, прашање е дали истите патници од трите воза ќе сакаат да патуваат во 3:13 часот наутро? Со ваквото налудничаво време на поаѓање изгледа како повеќе да сакаат да ги избркаат патниците, за што побргу да стигнат до стечај“, вели, меѓу другото, професорот Дејан Трајковски.
Б.З.М.
