Доларот се врати со одмазда, заканувајќи се на сложената задача на светските централни банкари да ја намалат инфлацијата и истовремено да го заштитат кревкиот економски раст, објави „Wall Street Journal“.
Во понеделникот валутата го достигна највисокото ниво за оваа година, со што неговиот раст од средината на јуни достигна 6,6%. Индексот на доларот минатата недела го заврши својот најдобар квартал од минатата есен. Некои валути од пазарите во развој беа особено погодени, бидејќи доларот порасна за 11% во однос на чилеанскиот пезос и речиси 8% во однос на унгарската форинта.
Јачината на доларот се должи на зголемените приноси на американските државни хартии од вредност. Приносот на 10-годишната државна банкнота достигна највисоко ниво во последните 16 години во вторникот на 4,794%. Инвеститорите се сè посигурни во отпорноста на американската економија – и дека Федералните резерви веројатно ќе ги одржуваат трошоците за задолжување повисоки подолго отколку во нормалниот деловен циклус.
Секое големо движење на валутата генерира и победници и губитници. Во САД, силниот долар е политички популарен и во голема мера добар за потрошувачите бидејќи ја одржува инфлацијата на ниско ниво, ги одржува цените на увозот под контрола и ги прави поевтини патувањата во странство.
За остатокот од светот, сепак, враќањето на силниот долар во голема мера е несакан развој. Во многу земји, каматните стапки се на највисоко ниво во последните години или децении, што веќе го зголемува ризикот од финансиски стрес. Комбинацијата на овие повисоки каматни стапки, посилна американска валута и повисоки цени на нафтата значи помал раст низ целиот свет и поголема финансиска ранливост.
Американските компании со големи бизниси во странство, како што е „Apple“, исто така се погодени бидејќи вредноста на нивната странска заработка паѓа, мерена во американска валута, а нивната стока станува поскапа за странците.
„Силниот долар остана повеќе од посакуваното. Почнува повторно да станува проблем“, вели Крис Тарнер, шеф на валутна стратегија во „ING“.
Зелената банкнота е убедливо најкористената валута во глобалната трговија и финансии, што значи дека нејзините флуктуации влијаат многу повеќе од американските артикли, како што се пченицата или нафтата, кои обично се ценат во долари. А владите, компаниите и домаќинствата ширум светот имаат заеми во вредност од трилиони долари во американска валута. Кога вредноста на доларот расте, на другите им станува поскапо да купуваат увозна стока или да си ги подмират долговите.
„Пазарите постојано се обидуваат да ги ценат розовите сценарија кои се поврзани со послаб долар и постојано се изненадуваат што реалноста не е толку розова“, рече Морис Обстфелд, поранешен главен економист на Меѓународниот монетарен фонд.
Силниот долар „ќе има негативно влијание врз пазарите во развој. Тоа, исто така, ќе има негативно влијание врз глобалната трговија“, вели тој.
Досега, барем, штетата е помалку распространета од минатата година, кога поскапувањето на доларот доведе до историска продажба на средствата на пазарите во развој и помогна земјите како Шри Ланка и Гана да се втурнат во целосни економски кризи.
Валутите во Латинска Америка и Источна Европа беа силно погодени во последните месеци. Централните банки во Бразил, Полска и Унгарија почнаа да ги намалуваат своите клучни стапки откако беа пофалени дека брзо се придвижија кон затегнување на монетарната политика во 2021-ва година – многу пред ФЕД и другите централни банки во напредните економии. Тие сега се принудени да ги паузираат или одложат плановите за намалување на стапките за да спречат притисок врз нивните валути.
Посилниот долар нашироко се чувствува на пазарите во развој. Извештајот, вклучително и од Обстфелд минатата година, покажа како шокот од наглото поскапување на доларот доведе до години на слаби економски перформанси во помалку развиените економии. Потрошувачката, производството, инвестициите и државните трошоци се под притисок заедно со локалната валута.
„Тоа е двоен удар. Се оддалечувате од целта за раст и во исто време се оддалечувате од целта за инфлација“, вели Обстфелд.
Некои глобални централни банки ги користат нивните девизни резерви за да ги поддржат своите. Други јавно се закануваат дека ќе го сторат истото.
Јапонскиот министер за финансии Шуничи Сузуки во петокот вети дека ќе преземе мерки против остриот пад на јенот, кој е близу до нивото од 150 јени за долар. Тоа е околу нивото што минатата година ја поттикна Банката на Јапонија да излезе на пазарот за да го купи јенот за прв пат по 24 години.
„Ќе преземеме соодветни мерки против прекумерните движења без да отфрлиме каква било можност. Имаме силно чувство на итност“, рече Сузуки.
