Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган ги заврши разговорите лице в лице со Владимир Путин тврдејќи дека договорот за извоз на украинско жито преку Црното Море може да биде обновен. Но, не беше постигнат договор бидејќи рускиот лидер повторно го обвини Западот дека не ги исполнува своите ветувања.
Путин тврдеше дека немало криза на глобалните пазари на жито откако Москва се повлече од договорот пред два месеци поради, како што рече, неуспехот на Западот да ја одржи својата страна од договорот што го покрива извозот на руска храна и ѓубрива. Тој рече дека цените паѓаат и дека нема докази за недостиг на храна.
Подготвени да го обноват договорот, но само кога ќе се исполнат руските услови
Неговиот став сугерира дека тој верува дека Русија имала корист од повлекувањето од договорот за жито и потоа бомбардирањето на украинските пристаништа кои претходно извезувале украинско жито. Тој рече дека ќе биде подготвен да го „оживее договорот“ откако ќе се исполнат сите руски барања.
Руските беспилотни летала систематски ги напаѓаат украинските амбари откако Москва се повлече од договорот, а последниот напад на дунавското пристаниште Измаил, во јужниот украински регион Одеса, погоди магацини и производсни згради. Повеќе од 220.000 тони украинско жито се уништени во руските напади, соопшти Украина.
„Веруваме дека наскоро ќе постигнеме решение“
Ердоган, кој претходно одигра значајна улога во убедувањето на Путин да се придржува до договорот, а ОН се обидуваат да го убедат Путин да се врати на него, рече дека верува оти очекувањата ќе бидат исполнети.
– Како Турција, веруваме дека за кратко време ќе постигнеме решение што ќе ги исполни очекувањата – рече Ердоган во Сочи.
Непосредна позадина на состанокот во Сочи, Русија, во понеделникот беше уште еден руски напад со беспилотно летало врз украинското пристаниште за извоз на жито, кое оштети магацини и запали згради. Романија, членка на НАТО, ги демантираше украинските тврдења дека руски беспилотни летала слетале и детонирале на нејзина територија во нападот.
Тој рече дека Украина треба да ја омекне својата преговарачка позиција против Русија околу договорот за жито. Ако некогаш започнат пошироки мировни преговори, Ердоган најверојатно ќе биде главен посредник.
„Русија заработи 41 милијарда долари од извоз на жито“
Западот вели дека веќе има издадено сеопфатни упатства за да се наведат широки исклучоци во санкциите против рускиот извоз на храна. Претходно се обиде да го убеди Путин дека рускиот извоз на жито и ѓубрива не подлежи на санкции од Западот.
Русија извезла 56 милиони тони житни производи според Црноморскиот договор за жито, со заработка од 41 милијарда долари, тврди Западот. Москва рече дека во пракса континуираните ограничувања на плаќањата, логистиката и осигурувањето ги попречиле испораките, оставајќи ги западните обврски неисполнети.
Москва, исто така, сака Руската земјоделска банка повторно да се поврзе со меѓународниот платен систем Свифт. Западот ја прекина банката во јуни 2022 година како дел од санкциите наметнати како одговор на инвазијата, но ограничувањата не се однесуваат на новиот долг или капитал.
Кремљ, исто така, сака да го рестартира критичниот цевковод за амонијак што оди до Пивдени во регионот Одеса, нешто за што американските и европските власти се повеќе се отворени доколку Киев го дозволи тоа, со оглед на улогата на амонијакот како клучна состојка на ѓубриво.
Испорака од три клучни украински пристаништа
Договорот се фокусираше на овозможување комерцијален извоз на храна и ѓубрива (вклучувајќи амонијак) од трите клучни украински пристаништа на Црното Море: Одеса, Черноморска и Пивдени, порано познати како Јужни.
Формиран е Заеднички координативен центар (ЗКК) за следење на спроведувањето на иницијативата. ЈСО е домаќин во Истанбул и вклучува претставници од Русија, Турција, Украина и ОН. ОН делува како секретаријат на центарот.
Украински бродови ги водеа товарните бродови во меѓународните води на Црното Море, избегнувајќи ги минираните области. Бродовите потоа се упатија кон Истанбул по договорениот поморски хуманитарен коридор. Бродовите што одат до и од украинските пристаништа беа прегледани од тимови на ЈСО составени од руски, турски, украински и инспектори на ОН. Во својот врв во октомври, бројот на инспекции достигна просечно 10,6 дневно.
По пропаѓањето на договорот, Украина испрати три комерцијални пратки жито од Црното Море без руска дозвола по новите хуманитарни коридори. Москва се закани дека ќе ги нападне бродовите, но се уште не го сторила тоа.
Копнените патишта низ Полска кои би можеле да се користат за извоз на жито се поскапи, носат помалку жито и траат подолго.
