Кога повеќе „iPhone“ телефони ќе ги излезат од производствените линии во Кина или кога фабриката во Јужна Кореја ќе произведува помалку лекови за „Pfizer“, тешко е да се поверува дека таквите промени може сериозно да ги нарушат економските податоци за Европа. Но, тие го прават тоа. Всушност, тие често го прават тоа, пишува шефот на бирото на „Financial Times“ во Франкфурт, Мартин Арнолд.
Тоа е затоа што многу од најголемите американски технолошки и фармацевтски компании имаат седиште во Ирска за да ја искористат релативно ниската корпоративна даночна стапка во земјата од 12,5 проценти.
Групите како „Apple“ и „Pfizer“ се повеќе користат договори за производство или трговија за да ги направат своите производи во евтини земји, често во Азија, но ги задржуваат правата на интелектуална сопственост и приходите во нивните ирски подружници.
Толку голем дел од приходите што овие компании ги пријавуваат во нивните ирски единици доаѓа од активности кои обезбедуваат малку работни места или приход за жителите на Ирска или на кое било друго место во Европа. Сепак, тие сè уште имаат огромно влијание врз перцепциите за тоа како функционира економијата во регионот.
Последниот пример дојде кога податоците за индустриското производство во еврозоната објавени овој месец од страна на статистичката канцеларија на ЕУ, Евростат, покажаа месечен пораст од 0,5 отсто во јуни, што ги збуни очекувањата на аналитичарите за благ пад.
Растот целосно се должи на скокот од 13,1% во Ирска. Исклучувајќи ги „статистичките чуда и нарушувања“ во ирските податоци, Марк Кас Бабич, економист во „Barclays“, проценува дека индустриското производство во еврозоната би паднало за 0,9% во јуни.
Додека двоцифрените процентуални движења во индустриското производство се ретки за повеќето земји, Ирска забележа 14 од нив во изминатите две години.
„Привлекувањето на овие големи индустрии во Ирска преку даночниот режим редовно предизвикува хаос на ирските економски податоци“, коментира Стефан Герлах, поранешен заменик-гувернер на Централната банка на Ирска, кој сега е главен економист во швајцарската банка „EFG“, додавајќи дека „не придонесе за подобрување на угледот на Ирска“.
Мелани Дебоно, економист во консултантската куќа „Pantheon Macroeconomics“, забележа уште еден проблем со придонесот на Ирска во најновите бројки за индустриското производство во еврозоната: тие не излегуваат.
Дебоно посочува дека кога подсекторите се додаваат и се пондерираат според нивниот удел во вкупното производство, резултатот е севкупен пад од 0,6 проценти, а не раст од 0,5 проценти.
„Нешто не е во ред тука“, вели таа.
Евростат му одговори на „Financial Times“ дека „познатото несовпаѓање“ меѓу пријавениот раст од 0,5 отсто и пондерираната сума на растот на потсекторот е „предизвикана од податоците за една земја“, која одби да ја именува.
Виновникот? Речиси сигурно методот на Ирска за сезонско прилагодување на податоците. Централниот завод за статистика на земјата изјави за „Financial Times“ дека бидејќи го пресметува секој потсектор одделно од вкупната бројка за индустриското производство, вкупниот број може да се разликува од збирот на деловите.
Другите членки на еврозоната го користат истиот метод на директно сезонско прилагодување, но бидејќи нивните податоци не се толку нестабилни како оние на Ирска, тие имаат помало влијание.
Големите промени во ирското индустриско производство дури влијаат и на бројките на бруто домашниот производ, вклучително и за еврозоната. Во вториот квартал од годината, повеќе од половина од 0,3 отсто квартален раст на регионот беше поттикнат од 3,3 отсто економска експанзија на Ирска.
Канцеларијата за централна статистика на Ирска соопшти дека голем дел од растот на земјата во вториот квартал бил „воден од зголемувањата во секторите во кои доминираат мултинационалните компании“. Со други зборови, активностите на „Apple“, „Pfizer“ и други големи американски групи како „Meta“, „Intel“ и „Google“, често во Азија, го нарушуваат европскиот БДП.
Аналитичарите и официјалните лица бараат решенија.
Оливер Ракау, економист во консултантската компанија „Oxford Economics“, отиде толку далеку што предложи Евростат да објави некои економски податоци со исклучок на Ирска „каде што влијанието на ирските чудни податоци е најголемо“.
Статистичарите во земјата размислуваат да се префрлат на друга техника, додека предупредуваат за податоците за индустриското производство, сугерирајќи им на аналитичарите да заземат „подолг поглед“.
Ронан Данфи, аналитичар во ирското брокерско друштво „Goodbody“, рече дека обично ги игнорира податоците што се „со многу сомнителна вредност на месечна основа“.
Ирска профитира од работењето на мултинационалните компании. Тие произведуваат некои производи во тамошните фабрики и нивниот профит помогна да се зголемат приходите од данокот на ирската корпорација за 48 отсто минатата година на рекордни 22,6 милијарди евра.
Но, додека земјата продолжува да ги искривува европските економски бројки, вештачкото засилување што доаѓа од гостите на Ирска што ги минимизираат даноците само ќе ги интензивира повиците за зауздување на „разврзаните“ броеви генерирани од островот.
