29 март, 2024
ПочетнаЕКОНОМИЈАШирум светот се подготвува реакција против доларот

Ширум светот се подготвува реакција против доларот

Во светот се подготвува реакција против хегемонијата на американскиот долар, пишува „Bloomberg“.

Неодамна, Бразил и Кина се договорија да тргуваат меѓу себе во нивните локални валути, наместо во долари, како што правеа досега. Индија и Малезија потпишаа договор за зајакнување на употребата на рупијата во нивните билатерални трансакции. Дури и вечниот сојузник на САД – Франција, врши трансакции во јуани.

Експертите за валути не сакаат да го предвидат падот на доларот како што тоа го правеа другите во минатото. Сепак, додека го гледаат спонтаниот бран на договори насочени кон негово заобиколување, тие забележуваат целост во акцијата што претходно недостасуваше.

Мотивите на светските лидери за преземање на овие мерки се слични – доларот стана оружје на САД, што се користи за унапредување на нејзините надворешнополитички цели и казнување на оние што им се спротивставуваат.

Тоа најјасно се гледа во Русија, која беше подложена на тешки финансиски санкции како резултат на инвазијата на Украина. Администрацијата на американскиот претседател Џо Бајден замрзна стотици долари од московските девизни резерви, а Русија беше целосно исфрлена од глобалниот банкарски систем со договарање на западните сојузници на Америка. Тоа потсети на многу земји ширум светот дека и тие се зависни од доларот, без оглед на нивниот став за војната.

Ова е дилемата со која се соочува Вашингтон: Сè повеќе потпирајќи се на доларот за да ги води своите геополитички битки, тој не само што ризикува да ја поткопа својата водечка позиција на глобалните пазари, туку и да ја поткопа неговата способност да го врши своето влијание на меѓународната сцена. Според Даниел Мекдауел, автор на „Bucking the Buck: US Financial Sanctions and the International Backlash Against the Dollar“, за да се постигне долгорочна ефикасност, санкциите всушност не треба да се спроведуваат, туку само закана.

„Рационален играч кој знае дека хипотетички би можел да заврши во таа ситуација во иднина ќе се подготви за тоа сценарио, а тоа навистина ги прави присилните закани помалку ефективни. Промената може да биде мала сега, па дури и ако заврши да биде нешто што не го симнува доларот од тронот, важно е како може да ја намали американската економска моќ“, рече Мекдауел, декан на одделот за политички науки во Сиракуза.

Несомнено, Кина е делумно одговорна за дистанцирањето од доларот. Претседателот Си Џинпинг сака да обезбеди посилна улога на јуанот во глобалниот финансиски систем, а еден од приоритетите на кинеската влада е да ја прошири употребата на валутата надвор од земјата.

Сепак, голем дел од промените се случуваат без интервенција на Пекинг.

Во април, Индија и Малезија воведоа нов механизам за билатерална трговија во рупии. Администрацијата на индискиот премиер Нарендра Моди, која не ги поддржа американските санкции против Русија, се обидува да го заобиколи доларот во барем некои меѓународни трансакции.

Еден месец подоцна, Асоцијацијата на нациите од Југоисточна Азија (АСЕАН) одобри зголемена употреба на локални валути за регионална трговија и инвестиции.

Пред неколку недели, Индонезија и Јужна Кореја потпишаа договор за промовирање на директна размена меѓу рупијата и вонот.

Бразилскиот претседател Луис Инасио Лула да Силва при посетата на Шангај ја осуди и доминантната улога на доларот. Тој ги повика најголемите светски економии во развој да излезат со алтернатива за замена на доларот во меѓународната трговија.

Централноста на доларот во глобалниот платен систем им овозможува на САД да имаат единствено влијание врз економската судбина на другите земји.

Околу 88 отсто од девизните трансакции се вршат во долари, покажуваат податоците на Банката за меѓународни порамнувања (БИС). Сите банки кои управуваат со прекуграничните доларски текови имаат сметки во Федералните резерви, што ги прави ранливи на американските санкции.

Финансиските санкции кон Русија се најсвеж таков пример, но во минатото беа воведени и на Либија, Сирија, Иран и Венецуела.

„Земјите со децении страдаат под притисокот на доларот. Поагресивната и широко распространета употреба на санкции од страна на САД во последниве години ја засилува оваа непријатност и се совпаѓа со барањата на големите пазари во развој за нова распределба на глобалната моќ“, коментира Џонатан Вуд, директор за глобални прашања во компанијата „Control Risks“.

Пазарните аналитичари, исто така, го поддржуваат ставот дека дури и ако повеќе земји ја намалат својата зависност од доларот, неговата водечка позиција во светската трговија и финансии не може да биде загрозена во скоро време. Шансата друга валута да ја обезбеди истата стабилност, ликвидност и сигурност е минимална.

Покрај тоа, многу од економски развиените сојузници на САД, кои генерираат 50% од глобалниот бруто домашен производ, не брзаат да го напуштат доларот.

И покрај тоа што САД ги зголемија своите финансиски санкции против Русија, зелената банкнота не изгуби позиции против повеќето нејзини ривали, туку се зголеми. Ова укажува дека секој пад на глобалниот статус на доларот веројатно ќе биде долготраен и бавен процес.

Сепак, слабеењето на доларот се чувствува низ светот во развој.

Пакистанскиот министер за енергетика рече дека неговата земја се обидува да ја плати увезената руска нафта во јуани. ОАЕ и Индија, исто така, разговараат за начините за зајакнување на трговијата без нафтата во рупии.

Претходно оваа недела, министрите за надворешни работи на БРИКС побараа од банката за специјална намена на блокот да обезбеди насоки за тоа како би можела да функционира потенцијалната заедничка валута, вклучително и да ги заштити земјите-членки од влијанието на санкциите слични на оние против Русија.

„Без сомнение, дедоларизацијата добива на сила и ќе продолжи во наредните години. Одлуката на САД да го искористи доларот за да предизвика болка е добро пресметана и веројатно ќе има долгорочни последици“, рече Вишну Варатан, шеф за економија и стратегија во „Mizuho Bank Ltd“.

НАЈНОВИ ВЕСТИ

ХОРОСКОП