Војната во Украина и пандемијата на коронавирусот се само некои од причините зошто ЕУ треба да се бори против своите зависности и да ги диверзифицира своите извори на стоки и суровини. Но, дали Брисел ги научи овие лекции?
Кога започна пандемијата на коронавирусот, европските земји сфатија дека ги увезуваат најосновните медицински помагала и лекови, вклучително и парацетамол, од еден извор – главно Кина и Индија. Нарушените синџири на снабдување беа првиот сигнал за земјите од заедницата. Следеше војната во Украина, која веќе го засили фактот дека зависноста од еден снабдувач е штетна. И дали овие лекции се доволни?
Според високиот претставник на ЕУ за надворешна политика Жозеп Борел – попрво да. Првиот дипломат на заедницата за „Euractiv“ коментира дека земјите секогаш ќе бидат зависни, но мора да има рамнотежа. Тој, исто така, објасни дека првично ЕУ ја сметаше својата зависност од Русија за „прагматизам“, поради ниската цена на гасот.
„Го игнориравме каков е Путин и што прави поради евтиниот гас. Да не бидеме толку прагматични“, повика Борел.
Според него, можна е енергетска диверзификација. „Гледаме дека Европа може брзо да се прилагоди, зависноста од рускиот природен гас падна од 40 отсто на 7 отсто“, вели високиот претставник.
Секако, дел од оваа приспособливост е можна и благодарение на фактот што кинеската економија е забавена поради сè уште строгата политика во однос на коронавирусот, а потрошувачката на извори на енергија во земјата се намали. До есента, Пекинг ги пренасочуваше своите танкери со ЛНГ од САД во Европа, помагајќи да се наполни складирањето на гас и посмирено да ги дочека студените месеци.
Сега ЕУ почнува да посветува поголемо внимание на алтернативните извори, вклучувајќи ги и земјите од Централна Азија. Тие се во многу деликатна ситуација поради нивните врски со Русија – културни, економски и политички, признава Борел. Меѓутоа, војната во Украина предизвика владите на многу земји во регионот да се одвратат од Москва и да бараат други сојузници. Според Борел, доказ за тоа е што петте поранешни советски републики во Централна Азија не ја поддржале Русија за време на гласањето за резолуцијата за осуда на војната во Украина во март.
Тогаш 143 земји гласаа за поддршка на Украина, 35 беа воздржани, а само пет се изјаснија против резолуцијата – Русија, Северна Кореја, Еритреја, Сирија и Белорусија. Киргистан, Узбекистан, Казахстан, Туркменистан и Таџикистан или не учествуваа во гласањето или беа воздржани, што е показател за ставовите во овие земји, размислете во Брисел и обидете се да ги придобиете.
Еден од начините е иницијативата „Global Gateway“, која планира инвестиции од 300 милијарди евра до 2027-ма година за справување со глобалните предизвици – климатски промени, здравствена безбедност и поддршка на глобалните залихи.
„Ова е нашиот начин да ги покажеме нашите амбиции“, изјави Борел за „Euractiv“.
Според него, иницијативата, иако не звучи „толку секси“, ќе се спротивстави на кинескиот „Еден појас, еден пат“ (One Belt, one Road). На критиките дека средствата под него се значително помали во однос на кинеските, Борел одговара дека ова е само почеток. Згора на тоа, ЕУ е главен инвеститор во земјите од Централна Азија – околу 40% од директните инвестиции во петте земји доаѓаат од европски компании, а заедницата треба да биде партнер на други начини на кои земјите можат да се потпрат.
Високиот претставник на ЕУ го критикуваше и бавното потпишување на трговски договори меѓу ЕУ и трети земји.
„Мораме да ги искористиме можностите што ги имаме – особено економските врски“, вели тој и додава дека Кина, на пример, потпишува слични договори со јужноамериканските земји за шест месеци, додека за истите се потребни најмалку 3 години во ратификациите од ЕУ. И заедницата полека ја „губи Африка“.
