Врховниот лидер на Иран, ајатолахот Али Хамнеи, го предупреди Вашингтон за „непоправлива штета“ доколку САД се приклучат на војната на Израел против Исламската Република. Во саботата, Доналд Трамп го направи токму тоа.
Американскиот претседател испрати американски бомбардери да нападнат клучни ирански нуклеарни постројки. Локациите беа „уништени“, рече Трамп.
Пензионираниот генерал Џозеф Вотел, поранешен командант на Централната команда на САД – кој ги надгледува американските трупи на Блискиот Исток – рече дека Пентагон мора да претпостави дека Иран ќе возврати.
Тоа би можело да значи директни напади врз американските сили или дипломатските мисии во регионот, сајбер напади, тероризам или нови напади од ирански посредници, велат аналитичарите. Техеран, исто така, би можел да го наруши снабдувањето со енергија од Заливот.
Со десетици илјади американски војници распоредени на Блискиот Исток и со Иран и неговите посредници кои „се многу јасни“ дека ќе нападнат, светот наскоро ќе открие дали Трамп е „подготвен за последиците“, изјави за „Фајненшл тајмс“ Дана Страул, поранешен заменик-помошник секретар за одбрана за Блискиот Исток.
Главните американски воени центри во Катар, Бахреин и Кувајт биле „многу веројатни“ ирански цели, рече Вотел, додавајќи дека Централната команда веќе спровела подготовки пред нападот.
Во деновите пред воената акција на САД во саботата навечер, Елиот Абрамс, кој беше специјален претставник за Иран и Венецуела во првата администрација на Трамп, рече дека сојузниците на САД во Заливот, како што се Саудиска Арабија или Обединетите Арапски Емирати, исто така би можеле да бидат цели.
Иран би можел да се обиде да го затвори и Ормутскиот теснец, тесен воден пат низ кој поминува една третина од светската сурова нафта што се транспортира по море секој ден, рече Абрамс. Ова „веднаш би ги покачило светските цени на нафтата“.
Иако САД испратија повеќе воени средства во регионот во последниве денови, Иран „сега е подготвен“ да возврати, со „низа балистички ракети, крстосувачки ракети и беспилотни летала“, изјави поранешниот секретар на воздухопловните сили, Френк Кендал, пред бомбардирањето на САД.
Одлуката за тоа би била „прашање на ескалација“ за Иранците – „пресметка за тоа какви дополнителни напади би биле повторно започнати ако одговорат“ на САД.
Трамп го предупреди Иран против такви дејствија во своето обраќање доцна навечер во саботата, велејќи дека Техеран веднаш треба да бара мир или да се соочи со нова војна.
„Идните напади би биле многу поголеми и многу полесни“, рече Трамп.
САД имаат околу 40.000 војници и воен персонал на Блискиот Исток, според американски функционер за одбрана, во бази и воени локации во Бахреин, Кувајт, Катар и ОАЕ, како и во Египет, Ирак, Јордан, Оман, Саудиска Арабија и Сирија.
Базите во ОАЕ, Катар, Саудиска Арабија, Ирак и Кувајт се опремени со воздушна одбрана, но се во домет на иранските ракети со краток дострел, рече Кендал. Во регионот има неколку групи разорувачи и носачи на авиони, а ударната група на носачот на авиони „УСС Нимиц“ е на пат.
„Тие секогаш се во разумна готовност за потенцијални напади, но претпоставувам дека сега би било поголемо“, рече тој.
Околу 2.500 американски војници во Ирак и стотици во Сирија би можеле да бидат ранливи на напади од шиитските милитанти поддржани од Иран – кои во минатото испукаа ракети и беспилотни летала кон американски средства и трупи – како и од ирански ракети.
„Милициите во Ирак не се распуштени. Тие донесоа политичка одлука да се зачуваат и заштитат себеси и да не ги напаѓаат американските сили“ до овој момент, рече Струл.
Хутите, поддржани од Иран, во Јемен, исто така ќе ги сметаат нападите на САД како кршење на примирјето што групата го постигна со Вашингтон оваа пролет, рече Струл, и би можеле да бидат цел на американски бродови.
Покрај преостанатите ирански ракети, достапни се и други форми на оружје, велат аналитичарите.
„Иран сè уште има многу софистицирани офанзивни сајбер-капацитети, нивната мрежа одржува секакви скриени ќелии далеку надвор од Блискиот Исток“, рече Струл.
Друг ризик е тоа што бомбардирањето на САД во саботата врз Фордоу, еден од двата главни објекти за збогатување ураниум во Иран, беше помалку успешно од очекуваното. Иако Иран ги потврди нападите, сè уште нема докази за обемот на штетата на подземниот објект. Нападите би можеле да го направат Иран порешителен да развие програма за нуклеарно оружје.
Републиката веќе збогатува ураниум до нивоа блиски до оние за производство на оружје, иако тврди дека нејзината нуклеарна програма е наменета за цивилни цели.
„Иако нема сомнение дека Израелците нанесоа значителна штета на воено-индустрискиот комплекс на Иран, неговите капацитети за балистички ракети, неговата нуклеарна програма и неговото раководство… не можете да го бомбардирате целото знаење и тие програми можат да бидат обновени“, рече Строул.
„Секоја дополнителна штета би можела да ги врати години наназад, но нема да ги спречи да ја обноват или продолжат својата програма за набавка на нуклеарно оружје“, рече Кендал.
Иран, исто така, би можел да возврати со казнено економско влијание со таргетирање на снабдувањето со енергија од Заливот.
Во 2019 година, ранливостите беа откриени кога напад со ракети и беспилотни летала за кој се обвинува Иран привремено го уништи половина од производството на сурова нафта во Саудиска Арабија. Саудиска Арабија и другите земји од Заливот се вклучија во детантот со Иран во последниве години, обидувајќи се да ги намалат тензиите и да спречат понатамошни напади.
Во Ормутскиот теснец, Иран би можел да користи брзи борбени бродови, подморници и копнено противбродско оружје за да напаѓа едрилици, рече Кендал. Алтернативно, би можело да го ископа водниот пат – иако Иран го користи теснецот и за сопствен извоз на нафта, што е негов клучен извор на девизи.
Мајкл Алфаро, главен инвестициски директор во „Гало Партнерс“, хеџ фонд фокусиран на енергетиката, изјави дека глобалните енергетски пазари ќе бидат подготвени за продолжени турбуленции по нападите во САД.
„Пошироките геополитички последици речиси сигурно ќе продолжат да вршат притисок врз цените на нафтата“, рече Алфаро. „Иран веројатно ќе задржи значително влијание врз Ормускиот теснец.“
Хелима Крофт, поранешна аналитичарка на ЦИА и глобален раководител на стратегијата во RBC Capital Markets, изјави дека е загрижена за ранливоста на Ирак, кој произведува на 4 милиони барели нафта дневно. Инфраструктурата во Басра е загрозена од „милиции поддржани од Иран кои дејствуваат многу блиску до тие објекти“, рече таа на Глобалниот енергетски форум на Атлантскиот совет во среда.
Други експерти рекоа дека веруваат оти израелското бомбардирање, во кое загинаа многу ирански воени команданти и беа уништени ракетни лансери и објекти, доволно ја ослабело способноста на Иран да се одмазди против САД.
Израел во последните денови уништи поголем дел од воздушната одбрана на Иран и обезбеди речиси целосна воздушна доминација над републиката.
Главниот посредник на Иран, либанското милитантно движење Хезболах, исто така е сериозно ослабено откако Израел започна серија катастрофални напади врз групата минатата година.
Би имало „големи недостатоци“ од употребата на ракети и беспилотни летала од страна на Иран како одмазда, рече Ерик Равен, поранешен потсекретар на американската морнарица.
„Нивните залихи се намалуваат, а американските системи за ракетна одбрана се многу способни“, додаде тој. „Нема шанси овие напади да постигнат која било од нивните политички цели. Пресметката е само ризик, нема награда.“
