Од руската инвазија на Украина, голем број европски лидери се фалат дека ја намалуваат зависноста од испораките на руски гас. Зад овие зборови се крие вистината, но и тишината.
Додека снабдувањето со природен гас на гасоводот навистина падна нагло во 2022-ра година, увозот на течен природен гас (ЛНГ) од Русија во ЕУ порасна за 46 отсто на годишно ниво во првите девет месеци од 2022-ра година, според податоците на Европската комисија, пишува „Politico“.
Зголемувањето на испораките на ЛНГ од Русија може да ги стави земјите од ЕУ во уште една епизода на уцена. Токму тоа се очекува во 2023-та година, кога блокот си постави задача да ги надополни резервите на гас за зимата.
Кога земјите го намалија купувањето на руски фосилни горива од почетокот на војната за да ги влошат финансиите на Кремљ, тоа беше извор на гордост. А такво изрази Урсула фон дер Лајен.
Сепак, европската трговија со ЛНГ од Русија кажува поинаква приказна. Статистиката што Комисијата ја сподели со „Politico“ покажува дека меѓу јануари и септември 2022-ра година, земјите од ЕУ увезле 16,5 милијарди кубни метри руски ЛНГ, што е повеќе од 11,3 милијарди кубни метри во истиот период минатата година.
Иако зголемувањето на увозот на ЛНГ во однос на увозот на гас преку руските гасоводи не е големо, зголемувањето на побарувачката за него е во спротивност со реториката на ЕУ и не е без ризици, сметаат аналитичарите на енергетскиот пазар.
Франција, Холандија, Шпанија и Белгија се меѓу главните увозници на руски ЛНГ во 2022-ра година, според анализата на набљудувачот на енергетскиот пазар „Montel“, при што една од руските испораки на ЛНГ во Европа оди во Франција и речиси една четвртина во Шпанија.
Поголемиот дел од рускиот течен природен гас што пристигнува во Европа доаѓа од енергетската компанија „Новатек“, која управува со терминалот за течен природен гас „Јамал“ во северозападен Сибир, во кој францускиот енергетски гигант „TotalEnergies“ е малцински акционер. Некои европски земји имаат долгорочни договори за увоз на ЛНГ кои треба да бидат завршени во текот на следните неколку години.
За разлика од „Газпром“, кој е во мнозинска сопственост на Русија и наметнува монопол на извозот на гас од гасоводот, „Новатек“ е независна компанија, но има акционери блиски до Кремљ, што може силно да влијае на неговото работење, се вели во анализата објавена од Центарот за глобална енергетска политика на Универзитетот Колумбија.
Само две земји во Европа, Обединетото Кралство и Литванија, целосно престанаа да увезуваат руски ЛНГ.
Ен-Софи Корбо, глобален истражувач на Универзитетот Колумбија, вели дека е „многу погодно за сите да замижуваат пред руските текови на ЛНГ“ во Европа. Од економска гледна точка, засега „има смисла“ Европа да продолжи да увезува ЛНГ од Русија. Отстранувањето на рускиот ЛНГ од пазарот на ЕУ би значело дека европските земји да купуваат повеќе ЛНГ од други места во светот, зголемувајќи ги цените за посиромашните земји во Азија.
Според пресметките на Корбо, доколку ЕУ не го стори тоа, цените на ЛНГ би достигнале стратосферски размери.
„Ова би било исклучително лошо не само за Европа, туку и за многу земји кои не можат да си дозволат ЛНГ“, вели експертот.
Таа додава дека зголемениот руски увоз на ЛНГ го зголемил потенцијалот „Русија да користи ЛНГ како геополитичко оружје“, исто како што тоа го направи со гасоводот. Путин би можел потенцијално да го блокира извозот во „непријателските“ земји, а истовремено да продолжи да обезбедува спас за гас за посиромашните земји во Азија кои страдаат од сериозен недостиг на енергија.
Ваквиот потег ќе има последици за ЕУ во 2023-та година. Меѓународната агенција за енергетика веќе издаде предупредувања дека Европа може да се соочи со недостиг на гас до 30 милијарди кубни метри во текот на сезоната за полнење складишта следното лето.
Свитлана Романко, директорка на украинската предизборна група „Razom We Stand“, која се залага за целосно ембарго на ЕУ за руските фосилни горива, смета дека има јасна морална причина да се одбие увозот на руски ЛНГ.
Според неа, во ЕУ многу се зборува за ембарга и строги санкции, но нема реални акции за намалување на увозот на ЛНГ.
„Европа мора да дејствува сега и да го запре ова апсурдно и контрапродуктивно финансирање на руската воена машина“, апелира Романко.
