Секој ден, во своите извештаи, властите во Украина известуваат за ракетни напади, уништена инфраструктура и загинати и ранети цивили. Малку настрана од овие црни статистики остануваат штетите за животната средина.
Според податоците на Министерството за животна средина и природни ресурси, тие моментално вредат 1,35 трилиони украински гривни (37 милијарди евра) и се најголеми од Втората светска војна.
Оваа сума може да расте, не само затоа што војната сѐ уште е далеку од нејзиниот крај, туку и дел од територијата на Украина е под окупација и властите немаат информации што се случува таму. Екологистите коментираат за локалната новинска агенција УНИАН дека пресметките на Министерството за екологија се многу конзервативни и нивните стравувања се дека штетата е многукратна поголема.
Како резултат на воените дејствија, околу 1/3 од шумскиот фонд на Украина е уништен, а сателитски снимки покажуваат дека главно се работи за шуми во јужните и источните делови на земјата. Масовно се сечат и дрвја за изградба на воени утврдувања, за греење итн. Овие територии беа вештачки пошумени во текот на изминатите 100 години за да помогнат во одржувањето на водениот баланс и микроклимата, објаснуваат еколозите. Тоа значи дека постои закана за водениот биланс во регионот во следните 10-15 години и недостаток на вода во акумулациите.
Но, загубата на шумскиот фонд не е ни најлошото нешто за Украина, стравуваат експертите. Квалитетот на воздухот значително се влошува поради масовните ракетни напади. Додавање на емисиите од шумски пожари, вклучително и во областа околу нуклеарната централа Чернобил, каде што нивото на радијација сè уште е над нормалното, и уништените индустриски постројки, загадувањето со јаглерод диоксид, азотни оксиди и други хемиски елементи значително се зголемува.
Според министерот за животна средина, Руслан Стрилетс, оваа година емисиите на штетни гасови во атмосферата достигнаа 46 милиони тони, во споредба со 2,2 милиони тони годишно во 2020-та и 2021-ва година.
Според податоците на организацијата за следење на животната средина во конфликтните зони „CEOBS“ (Conflict and Environment Observatory) од февруари досега, во Украина се уништени повеќе од 200 индустриски капацитети, што заедно со економските и социјалните последици е причина за еколошкото загадувањето. Еден од примерите наведени од организацијата во својот преглед на она што се случува во Украина е фабриката Азовстал во Мариупол.
Експертите известуваат за значително загадување при уништување на инфраструктурата, производствени капацитети и пожари, вклучувајќи горива и хемикалии. Некои од хемикалиите складирани во фабриката истекоа во Азовското Море и предизвикуваат штета и на морскиот свет.
Од Институтот забележуваат и дека ситуацијата во регионот ја оценуваат од сателитски фотографии и други фотографски материјали, а живите работи можат да бидат уште посериозни.
Со други зборови, рускиот ракетен напад ја брише секоја корист од исклучувањето на тешката индустрија во земјата, додаваат еколозите, цитирани од УНИАН. Во случајот со Мариупол, квалитетот на воздухот во моментов е неколкукратно полош од времето кога работеше фабриката Азовстал, коментира Евгенија Засјадко од невладината организација „Екодија“.
Уништувањето на енергетската инфраструктура во пресрет на зимата значи дека луѓето ќе се обидат на секој начин да ги загреат своите домови, кои често се уништуваат од ракетни напади, вклучително и согорување на пластика. Ова значи повеќе штетни емисии во атмосферата.
Штетните емисии ќе останат по завршувањето на војната, кога ќе биде неопходно да се расчистат урнатините, да се рециклира уништената воена опрема итн.
На Украина се гледа како на корпа за леб на Европа, а блокираните пристаништа покажаа колку земји во светот во развој се потпираат на украинските култури. Но, војната ја загрозува и плодноста – почвите се уништуваат со постојаното движење на воената опрема, што ја стимулира ерозијата, а се загадуваат со хемикалиите во ракетите, кои ги нарушуваат микрохемиските и биолошките процеси.
Ракетните напади уништија складишта и магацини за нафта во различни региони, што ги зголеми штетните емисии во воздухот, но доведе и до загадување на почвата.
Тоа може да значи дека дел од земјиштето нема да може да се користи во земјоделството, кое има удел од 10% во бруто домашниот производ на Украина. Според експертите, и по завршувањето на војната, Украинците нема да можат едноставно „да ги посеат полињата во Херсонската област“ и дел од овие области веројатно ќе треба да се конзервираат.
Опасните материи од почвата влегуваат и во водата и стануваат дел од синџирот на исхрана на животните и луѓето, додаваат еколозите.
Експертите инсистираат на изготвување план за обновување не само на инфраструктурата (за која украинскиот претседател Володимир Зеленски процени дека првично се потребни 17 милијарди долари, за зимата), туку и на животната средина. Треба да се проучи искуството на другите земји, да се развијат методи и што поскоро да се преземат активности за надминување на еколошката штета, бидејќи за обновувањето на животната средина ќе биде потребно повеќе време.
УНИАН потсетува дека земјиштето во близина на францускиот град Верден сѐ уште не може да се користи за земјоделство повеќе од 100 години по завршувањето на Првата светска војна. Битките што се водеа кај Верден влегуваат во историјата како едни од најбесмислените – за 300 дена таму загинаа повеќе од 162.000 Французи и 143.000 Германци. Пресметките покажуваат дека 10 милиони гранати паднале на помалку од 30 квадратни километри. Сè завршува без победник – цело време двете завојувани војски не успеале да напредуваат повеќе од неколку километри.
