Кога станува збор за енергетската криза во Европа, интересот првенствено е насочен кон високите цени на природниот гас и струјата, но од неодамна и дизелот се повеќе е во центарот на вниманието.
Дизел горивото е моторот на светската економија. Се користи во транспортот, за греење, во индустријата, што значи дека зголемувањето на неговите цени може да доведе до зголемување на речиси сè – од стоки и услуги до греење на домови и јавни згради.
„На макроекономско ниво, повисоките цени на горивата ја зголемуваат инфлацијата и го ограничуваат економскиот раст“, изјави за „Bloomberg“ Марк Вилијамс, аналитичар на пазарот на нафта во консултантската куќа „Wood Mackenzie“.
„Со поскапувањето на дизел горивото се зголемуваат и цените на голем број стоки и услуги, што директно влијае на потрошувачите“, забележува Вилијамс.
Затоа, растечките цени на дизел горивото ги погодуваат сите, бидејќи тие се директно вклучени во формирањето на цените на транспортните услуги, трошоците за греење на зградите, како и производството на голем број индустрии.
Како делумното ембарго на нафта ќе влијае на Русија?
Камионите буквално го „голтаат“ дизелот додека превезуваат разни товари, десетици милиони автомобили на Стариот континент имаат дизел мотори, а многу фабрики го користат за да ја возат својата тешка опрема. На оваа позадина, неговите цени растат во Европа неколку недели пред почетокот на зимата. Ситуацијата се влошува бидејќи се очекува голем колапс во понудата.
Русија е нејзиниот најголем извозник во европските земји. Во февруари 2023-та година, санкциите на Европската унија ќе стапат на сила за поморските пратки на руски нафтени деривати (по сличната забрана за увоз на руска сурова нафта од декември оваа година), како одговор на војната на Кремљ против Украина.
Наспроти ова, минатиот месец европските земји увезоа 40 отсто од дизел горивото од Русија. Москва продолжува да продава околу 80 отсто од своите испораки на нафта во Европа, објави „Bloomberg“.
Проблеми и во земјите од ЕУ
Во моментов, други фактори влијаат на европскиот пазар на дизел. Во последните недели разликата меѓу цената на суровата нафта, која се испорачува до рафинериите за нафта и нафтените деривати кои се добиваат при нејзината преработка, достигна највисоки историски нивоа во Европа.
Тоа доаѓа во време на неделни штрајкови на работниците во нафтениот сектор во Франција, кои блокираа повеќе од 50 отсто од производството во нејзините рафинерии за нафта и предизвикаа акутен недостиг на гориво на некои бензински пумпи низ целата земја.
Поради ова во Франција поскапеа дизел горивото, а земјата е принудена да го зголеми увозот.
Штрајковите главно ги погодуваат нафтените рафинерии и магацините на француската корпорација „TotalEnergies“, но и објектите на локалната поделба на американскиот гигант „ExxonMobil“.
Сепак, има малку светлина на крајот од тунелот. Кон крајот на минатата недела, работниците во француската единица на „ExxonMobil“ го прекинаа штрајкот на работниците, но големата рафинерија за нафта „TotalEnergies“ во Нормандија, во северозападна Франција, останува блокирана од штрајкот.
Во најголемата европска рафинерија за нафта, која се наоѓа во Холандија, а управувана од енергетскиот гигант „Shell“, минатата недела се случи „мал технички проблем“, но тој предизвика загриженост на пазарот на гориво, забележува „Bloomberg“.
Покрај тоа, дел од рафинериите за нафта во Европа се подложени на планирани поправки, што го ограничува снабдувањето со горива.
Дополнително, залихите на дизелот во клучниот европски трговски центар за нафта Амстердам, Ротердам и Антверпен (АРА) се на најниско ниво за овој дел од годината од 2007-ма година, покажаа податоците на компанијата за истражување на пазарот на нафта „Insights Global“.
„Залихите на пазарот на дизел се веќе ограничени. Можеме многу лесно да се најдеме притиснати во зима“, забележува Хелге Мартинсен, висок аналитичар на пазарот на нафта во норвешката финансиска институција „DNB Bank ASA“.
Ваквите проблеми се ретки во Европа, бидејќи рафинериите за нафта на Стариот континент не произведуваат доволно дизел за да ја задоволат домашната побарувачка, поради што европските земји обично увезуваат значителен дел од него од САД, како и од Азија.
Поради високите цени на дизел горивото во Европа, испораките се пренасочуваат кон Стариот континент од земјите на Блискиот Исток и другите земји во Азија, но тоа не е доволно за целосно да се задоволи неговата побарувачка. Се зголемува бидејќи некои европски индустрии почнуваат да користат нафта во нивните производствени процеси наместо природен гас, кој драстично поскапе од почетокот на руската воена агресија во Украина.
Голем број земји, вклучувајќи ги Шведска и Германија, предупредија на зголемена потрошувачка на нафта и нафтени деривати во обид да го заменат скапото сино гориво.
Што е следно?
Увозот на дизел од САД во Европа се зголемува во последниве месеци поради намалените залихи преку океанот, зголемувајќи ги цените.
Порастот на цените на дизелот во САД е уште една лоша вест за голем број европски земји, кои се соочуваат со највисоки стапки на инфлација во последните децении. Нивните влади се обидуваат да ги спречат нивните економии да западнат во рецесија поради зголемените стравувања дека цените на природниот гас и електричната енергија дополнително ќе се зголемат оваа зима.
Ако цените на дизел горивото останат високи, тогаш ситуацијата и за менаџерите и за потрошувачите во многу земји во Европа ќе стане уште посложена, забележува „Bloomberg“.
