Светот можеби гледа пресвртница во војната, судејќи според извонредниот напредок на Украина против руската војска во изминатите неколку дена.
Далеку од воениот конфликт, се менува и нешто друго – европската економија. Процесот може сериозно да ги трансформира и Европа и Русија.
Сè уште не е јасно колкава територија ќе може да врати Киев, дали ќе ги таргетира окупираниот Крим и стратешкото Азовско Море или дали рускиот отпор ќе се засили.
Се чини малку веројатно дека следната година ќе биде постигнат некаков договор за обновување на вредните испораки на руски гас во Европа. Првото предупредување дојде со прекинот на испораките преку Украина во период од 13 дена во 2009-та година. Второто беше анексијата на Крим во 2014-та година, пишува „Money Control“.
Сепак, само настаните по 24-ти февруари годинава ја доведоа Европа до одлука да ја прекине зависноста од рускиот гас. „Газпром“ исто така одигра голема улога во неговото купување.
Испораките на „Северен тек 1“ за Германија се суспендирани на неодредено време додека не се укинат санкциите. Низ Полска веќе со месеци ништо не поминува. Изненадувачки, постојат познати испораки преку Украина.
Европскиот одговор ќе има три фази.
Оваа зима ќе биде најкритична. Германија и Британија, меѓу другите, подготвија огромни финансиски пакети за да го ублажат шокот кај домаќинствата и бизнисите. Речиси секоја земја-членка на ЕУ веќе ја исполни својата цел да има 80% целосно складирање на гас до ноември. Два нови пловечки терминали за ЛНГ пристигнаа во Холандија. Германија планира многу наскоро да пушти во функција уште три. Наспроти оваа позадина, Европејците треба да се молат за потопла зима.
Втората фаза ги опфаќа следните три години. Во овој период во светот ќе почне да се произведува повеќе течен гас. Можеби малку гас ќе биде испорачан во Европа од Северна Африка, Блискиот Исток и Каспиското Море.
Целосната замена на рускиот гас ќе бара помала потрошувачка во Европа и секаде на друго место. Ќе има голем поттик за обновливата електрична енергија, но многу енергетски интензивни индустрии во Европа ќе се затворат, можеби трајно, за да се преселат во области со поевтин гас. Ќе се реновираат домовите и ќе се заменат плинските котли со топлински пумпи на електричен погон за да се намали гасот што се користи за греење.
Азиските земји кои се надеваа дека ќе користат течен природен гас за да се справат со недостигот на енергија и чистењето на смогот, ќе мора да продолжат да согоруваат јаглен или да се откажат од него.
Од 2026-та година, големите проекти за ЛНГ ќе бидат лансирани во Катар, ОАЕ, САД, Австралија, Канада и Мозамбик. Големиот извоз на водород од Блискиот Исток и Северна Африка би можел да започне да го заменува гасот во Европа. Нуклеарната енергија може да се оживее.
Не е исклучено дека дел од рускиот гас ќе продолжи да тече кон запад, но во политичка ситуација која е многу различна од сегашната.
Тешко е да се замисли дека Брисел или Берлин ќе сакаат 40% од нивниот увоз повторно да доаѓа од Сибир. Москва има планови да се преориентира кон Кина, која веќе купува 10% од гасот за извоз.
Сепак, овогодинешните настани може да го направат Пекинг претпазлив кон Русија. Продажбата на Русија во Европа е еквивалентна на целиот увоз на Кина – кој во моментов е разумно диверзифициран меѓу Русија и Централна Азија.
Кина се соочува со тежок договор. Продажбата на „Газпром“ на исток веќе беше само половина попрофитабилна од онаа во Европа и бараше огромни, скапи гасоводи на долги растојанија низ нерамен терен. Без профитабилни меѓународни договори, способноста на „Газпром“ да обезбеди гас за својот домашен пазар ќе биде поткопана.
Што се однесува до нафтата, Г-7 планира да ги ограничи цените на руската нафта.
Санкциите и претстојната забрана на ЕУ ќе го ограничат неговиот увоз. Недостигот од технологија и финансии ќе го намали производството на долг рок. Сегашните наоѓалишта се исцрпуваат, а развојот на новата генерација на оддалечено место како што се Источен Сибир и брегот на Арктикот е тежок.
Дури и пред војната и пандемијата со Ковид-19, студија на два московски енергетски институти предвидуваше пад на руското производство од 15 отсто до 2040-та година, придружено со речиси двојно зголемување на просечните трошоци за производство.
ОПЕК со децении сака да ја вклучи Русија во својот систем. Ова се покажа успешно во управувањето со динамиката на понудата и побарувачката. Меѓутоа, со оглед на тоа што Русија произведува далеку под целта, нејзиното влијание врз краткорочното управување со пазарот е поограничено.
Климатската политика беше јасна закана за рускиот извоз на нафта, гас и јаглен до 2050-та година. Избувнувањето на војната стави крај на можноста тие да бидат заменети со продажба на водород во Европа, област во која Русија може да ужива конкурентска предност.
Во моментов, со исклучок на хидроенергијата, користењето на обновливите извори на енергија е слабо. Тоа претставува само 0,5% од произведената електрична енергија.
Кина, Јапонија, Европа и САД доминираат во истражувањето и производството на нови енергетски системи, од соларни ќелии до напредни батерии и електрични возила. Една област на успех, извозот на нуклеарни реактори од Росатом, исто така радикално се промени. Преориентацијата далеку од зависноста од извозот на цврсти горива и минерали ќе биде долга и тешка. Променетиот енергетски модел може да биде добро за Русија и нејзините соседи.
